Đóng góp ý kiến và báo lỗi phiên bản mới tại đây

[ToMo] Cơ Thể Bạn Sẽ Ra Sao Trong “Vùng Tử Thần” Đỉnh Everest?


Cơ thể con người khó có thể hoạt động ở một độ cao nhất định. Chúng ta làm việc tốt nhất ở mực nước biển, nơi nồng độ oxy đủ cho não và phổi của chúng ta. Nhưng nếu nhà leo núi muốn đến đỉnh Everest, đỉnh cao nhất thế giới tại 29.029 feet (8.848 mét hoặc 5,5 dặm) trên mực nước biển, họ phải chống chọi được với những gì được gọi là "The Death Zone" (Vùng chết) - ở độ cao trên 8.000 mét, nơi có quá ít oxy đến nỗi cơ thể bắt đầu chết dần chết mòn, từng phút và từng tế bào.

 

Tình trạng quá tải số nhà leo núi gần đây trên Everest đã dẫn đến cái chết của ít nhất 11 người trong tuần qua. Trong “Vùng Chết”, não và phổi của những nhà leo núi bị thiếu oxy, nguy cơ đau tim và đột quỵ của họ tăng lên, và khả năng phán đoán của họ nhanh chóng bị suy giảm.

 

Thiếu oxy là một tình trạng nguy hiểm trên đỉnh núi Everest. Một nhà leo núi nói rằng cảm giác như 'bạn đang chạy trên máy chạy bộ nhưng lại thở bằng ống hút'.

 

Ở mực nước biển, không khí chứa khoảng 21% oxy. Nhưng khi con người đạt đến độ cao trên 12.000 feet (khoảng 3.650m) - tại đó mức oxy thấp hơn 40% so với bình thường - thì họ sẽ phải đánh cược rất lớn vào tính mạng của chính mình.


Image result for everest death zone


Jeremy Windsor, một bác sĩ leo lên đỉnh Everest vào năm 2007 như là một phần của cuộc thám hiểm Caudwell Xtreme Everest, nói với blogger leo núi Everest Mark Horrell rằng các mẫu máu lấy từ bốn nhà leo núi ở “Vùng chết” tiết lộ rằng những nhà leo núi đã sống sót chỉ bằng một phần tư oxy cần thiết ở mực nước biển.

 

Windsor cho biết: "Những thứ này có thể so sánh với các số liệu được tìm thấy ở những bệnh nhân sắp chết", 

 

Năm dặm trên mực nước biển không khí có rất ít oxy cho dù có vác theo bình trợ khí, bạn vẫn cảm thấy như "chạy trên máy chạy bộ và hít thở qua một ống hút," theo nhà leo núi người Mỹ và nhà sản xuất phim David Breashears.

 

Những nhà leo núi cần phải thích nghi với việc thiếu oxy, nhưng làm như vậy có thể khiến họ tăng nguy cơ bị đột quỵ hoặc đau tim.

 

Việc thiếu oxy này có xu hướng dẫn đến vô số rủi ro về sức khỏe. Khi lượng oxy trong máu giảm xuống dưới một mức nhất định, nhịp tim của bạn tăng vọt lên tới 140 nhịp mỗi phút, làm tăng nguy cơ đau tim.

 

Những nhà leo núi phải cho cơ thể của họ thời gian để thích nghi với điều kiện “hành hạ phổi” ở dãy Himalaya trước khi cố gắng leo lên đỉnh Everest.

 

Các đoàn thám hiểm thường thực hiện ít nhất ba chuyến lên núi từ Everest Base Camp (cao hơn gần như mọi ngọn núi ở châu Âu ở độ cao 17.600 feet - xấp xỉ 5400m), cao hơn vài nghìn feet với mỗi chuyến đi liên tiếp, trước khi cố gắng leo lên đỉnh. Trong nhiều tuần, cơ thể bắt đầu tạo ra nhiều huyết sắc tố (protein trong các tế bào hồng cầu giúp mang oxy từ phổi đến phần còn lại của cơ thể) để bù đắp cho sự thay đổi độ cao.

 

Nhưng quá nhiều huyết sắc tố có thể làm thành máu bạn dày lên, khiến tim khó bơm máu đi khắp cơ thể. Điều đó có thể dẫn đến đột quỵ hoặc tích tụ chất lỏng trong phổi của bạn. Kiểm tra ống nghe nhanh có thể cho thấy âm thanh “tiếng lách cách” khi chất lỏng vào phổi rò rỉ ra xung quanh - một tình trạng gọi là phù phổi do thay đổi độ cao (HAPE).




Các triệu chứng bao gồm mệt mỏi, cảm giác nghẹt thở sắp xảy ra vào ban đêm, yếu đuối và ho dai dẳng tiết ra chất lỏng màu trắng, chảy nước hoặc sùi bọt mép. Đôi khi ho dữ dội đến mức làm nứt hoặc tách xương sườn.

 

Những nhà leo núi với tình trạng HAPE luôn bị hụt hơi, ngay cả khi họ đang nghỉ ngơi.

 

Trong “Vùng chết”, não của bạn có thể bắt đầu sưng lên do thiếu oxy, điều này có thể dẫn đến buồn nôn và một dạng rối loạn tâm thần ở độ cao quá lớn.

 

Một trong những yếu tố rủi ro lớn nhất là ở độ cao 26.000 feet (8000m) là thiếu oxy, thiếu lưu thông oxy đến các cơ quan như não của bạn. Đó là bởi vì việc thích nghi với độ cao của “Vùng chết” là không thể, chuyên gia và bác sĩ về độ cao Peter Hackett nói với tờ PBS.

 

Nếu não của bạn không nhận đủ oxy, nó có thể bắt đầu sưng lên, gây phù não do độ cao (HACE), đó là tình trạng HAPE gây ra cho não. Tình trạng sưng này có thể gây ra chứng buồn nôn, nôn mửa, và khó suy nghĩ và tư duy tỉnh táo. Một bộ não bị thiếu oxy có nghĩa là những nhà leo núi đôi khi quên mất họ đang ở đâu, rơi một cơn mê sảng mà một số chuyên gia coi là một dạng rối loạn tâm thần ở độ cao quá lớn.

 

Khả năng đánh giá vấn đề của những nhà leo núi bị thiếu oxy trở nên suy giảm, và họ làm những điều kỳ lạ như bắt đầu trút bỏ quần áo hoặc nói chuyện với những người bạn tưởng tượng.

 

Những nguy hiểm khác có thể xảy ra bao gồm mất cảm giác ngon miệng, mù tuyết và nôn mửa

 

Quyết định thiếu suy nghĩ và khó thở không phải là điều duy nhất những nhà leo núi tầm cao phải lo lắng. "Con người sẽ bắt đầu yếu dần đi," Hackett nói thêm.

 

"Giấc ngủ trở thành một vấn đề. Lỏng cơ bắp bắt đầu diễn ra. Giảm cân diễn ra."

 

Buồn nôn và nôn do chứng sợ độ cao, bao gồm HAPE và HACE, sẽ gây ra sự thèm ăn. Ánh sáng chói từ tuyết và băng vô tận có thể gây mù tuyết - tạm thời mất ion, hoặc vỡ mạch máu trong mắt của bạn.

 

Một số nhà leo núi bị thương hoặc tử vong do kết quả gián tiếp của các vấn đề sức khỏe ở độ cao này. Suy yếu về thể chất và suy giảm thị lực có thể dẫn đến tai nạn ngã.

 

Ra quyết định không chính xác - do kiệt sức hoặc thiếu oxy - có thể có nghĩa là quên đóng chốt dây an toàn, hoặc đi lạc khỏi tuyến đường, hoặc không chuẩn bị đúng thiết bị cứu sinh như bình oxy bổ sung.

 

Những nhà leo núi sống sót trong “Vùng chết” bằng cách cố gắng leo lên nó trong một ngày, nhưng mọi người hiện đang bị mắc kẹt chờ đợi hàng giờ, có thể khiến mọi người đều sẽ tử vong.

 

Như đã nói, leo núi trong “Vùng chết” chính là "địa ngục trần gian", như nhà leo núi Everest và thành viên thám hiểm NOVA năm 1998 David Carter nói với PBS.




Thông thường, những nhà leo núi cố gắng “quẳng gánh” leo lên đỉnh thử và làm cho nó lên xuống trong một ngày hoạt động lộn xộn, dành ít thời gian nhất có thể trong “Vùng Chết” trước khi trở về độ cao an toàn hơn. Nhưng sự thúc đẩy điên cuồng đến đích này là vào thời điểm cuối cùng sau hàng tuần trời leo núi, tại một trong những phần khó nhất của tuyến đường lên.

 

Lhakpa Sherpa, người đã lên tới đỉnh Everest chín lần (nhiều hơn bất kỳ người phụ nữ nào khác trên Trái đất) trước đây từng nói với Business Insider rằng ngày một nhóm cố gắng lên đỉnh Everest là phần khó khăn nhất trong chuyến đi.

 

Để lên đỉnh thành công, mọi thứ phải chính xác. Khoảng 10 giờ tối, những nhà leo núi rời khỏi thiên đường của họ ở Trại Bốn ở độ cao 26.000 feet, ngay bên rìa “Vùng Chết”. Đoạn đầu tiên của cuộc leo núi của họ được thực hiện hoàn toàn trong bóng tối, được thắp sáng bởi ánh sao và đèn pha.

 

Bảy giờ sau, thông thường, những nhà leo núi sẽ đạt đến đỉnh. Sau một thời gian nghỉ ngơi ngắn liền với nhiều kỷ niệm và chụp những pô ảnh hay ho, đoàn thám hiểm quay về, thực hiện chuyến đi kéo dài 12 giờ trở về một cách an toàn và đến được đúng nơi (lý tưởng) trước khi màn đêm buông xuống.

 

Nhưng gần đây, các công ty thám hiểm lưu ý rằng đỉnh núi trở nên tắc nghẽn với những nhà leo núi tranh giành đỉnh núi trong một khoảng thời gian hiếm hoi có thời tiết tốt và do đó, mọi người bị mắc kẹt khi họ phải chờ đợi trong “Vùng chết” nhiều giờ liền, khiến một số người sụp đổ vì kiệt sức và chết.

 

Vào ngày 22 tháng 5, khi 250 nhà leo núi cố gắng leo lên tới đỉnh núi, theo Tờ Bưu điện Kathmandu đưa tin, nhiều nhà leo núi đã phải xếp hàng chờ đợi để kẻ này đi lên núi, người kia leo xuống núi. Những tiếng đồng hồ chờ đợi dai dẳng dôi ra ngoài dự kiến ​​trong “Vùng Chết” đã tạo ra sự khác biệt giữa sự sống và cái chết cho 11 người.


----------

Tác giả:Aylin Woodward

Link bài gốc: What happens to your body in Mount Everest's 'death zone,' where 11 people have died in the past week

Dịch giả: Nguyễn Việt Phương - ToMo - Learn Something New

(*) Bản quyền bài dịch thuộc về ToMo. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Dịch Giả: Nguyễn Việt Phương - Nguồn: ToMo - Learn Something New". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: "Theo ToMo" hoặc khác đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(**) Follow Facebook ToMo - Learn Something New để đọc các bài dịch khác và cập nhật thông tin bổ ích hằng ngày!

(***) Trở thành Cộng tác viên, Thực tập sinh Part-time tại ToMo để rèn luyện ngoại ngữ và đóng góp tri thức cho cộng đồng tại: http://bit.ly/ToMo-hiring

----------------------------

Hợp Tác Cùng YBOX.VN Truyền Thông Miễn Phí - Trả Phí Theo Yêu Cầu tại http://bit.ly/YBOX-Partnership

386 lượt xem