Cách đây rất lâu, trước khi người bạn thân bốn chân của bạn học cách lấy quả bóng tennis hoặc xem bóng đá từ chiếc ghế dài, tổ tiên của anh ta là những động vật hoang dã thuần túy trong cuộc thi, đôi khi bạo lực với chính chúng ta. Vậy mối quan hệ này đã thay đổi như thế nào? Làm thế nào mà những con sói đi từ những đối thủ cay đắng của chúng ta đến những chú chó lông xù, mềm mại của chúng ta?

Bộ phim mới Alpha trả lời câu hỏi đó bằng một "cái đuôi" của Hollywood về mối quan hệ đối tác giữa người và chó đầu tiên.

Châu Âu là một nơi lạnh lẽo và nguy hiểm cách đây 20.000 năm khi anh hùng của bộ phim, một thợ săn trẻ tên Keda, bị thương và bỏ mặc cho đến chết. Chiến đấu để sinh tồn, anh ta tha thứ cho việc giết một con sói bị thương và thay vào đó làm bạn với con vật, tạo nên mối quan hệ hợp tác khó có thể xảy ra mà theo bộ phim, ra mắt mối quan hệ thân thiết và lâu dài của chúng tôi với những chú chó.

Có bao nhiêu sự thực tế có thể được truyền tải trong tiểu thuyết tiền sử này?

Chúng ta sẽ không bao giờ biết các chi tiết nghiệt ngã về cách con người và con chó lần đầu tiên bắt đầu đến với nhau. Nhưng bên ngoài nhà hát, câu chuyện có thật đang dần hình thành, khi các nhà khoa học khám phá nguồn gốc thực sự của mối quan hệ trong nước lâu đời nhất của chúng ta và tìm hiểu cách cả hai loài thay đổi dọc theo hành trình tiến hóa của chó từ chó sói sang chó.

Chó được thuần hóa khi nào và ở đâu?

Pugs và poodle có thể trông không phải là một phần, nhưng nếu bạn theo dõi dòng dõi của chúng đủ xa về thời gian thì tất cả những con chó được truyền xuống từ những con sói. Sói xám và chó chuyển hướng từ một loài sói đã tuyệt chủng khoảng 15.000 đến 40.000 năm trước. Có thỏa thuận khoa học chung về điểm đó, và với đặc điểm của nhà nhân chủng học tiến hóa Brian Hare về những gì xảy ra tiếp theo. 'Việc thuần hóa chó là một trong những sự kiện đặc biệt nhất trong lịch sử loài người, ông Hare nói.

Nhưng nhiều tranh cãi liên quan đến việc một con vật sợ hãi từ lâu đã trở thành đối tác trong nước gần nhất của chúng ta. Các nghiên cứu di truyền đã xác định chính xác ở khắp mọi nơi từ miền nam Trung Quốc đến Mông Cổ đến châu Âu .

Các nhà khoa học cũng không thể đồng ý về thời gian. Mùa hè năm ngoái, nghiên cứu được báo cáo trên tạp chí Nature Communications đã đẩy những ngày có khả năng thuần hóa trở lại quá khứ, cho thấy rằng những con chó được thuần hóa chỉ một lần ít nhất 20.000 nhưng có khả năng gần hơn 40.000 năm trước. Nhà sinh thái học tiến hóa Krishna R. Veeramah , thuộc Đại học Stony Brook, và các đồng nghiệp đã lấy mẫu DNA từ hai hóa thạch chó Đức thời kỳ đồ đá mới, 7.000 và 4.700 năm tuổi. Theo dõi tỷ lệ đột biến gen trong các bộ gen này mang lại những khám phá đầy mới mẻ.

Chúng tôi phát hiện ra rằng những con chó cổ của chúng tôi trong cùng thời kỳ rất giống với những con chó châu Âu hiện đại, bao gồm phần lớn những giống chó mà người ta nuôi làm thú cưng, tiến sĩ Veeramah giải thích trong một bản phát hành kèm theo nghiên cứu. Điều này cho thấy, ông nói thêm, có khả năng chỉ có một sự kiện thuần hóa duy nhất cho những con chó được quan sát trong hồ sơ hóa thạch từ thời đồ đá và chúng ta cũng thấy và sống với ngày hôm nay.

Chỉ vậy thôi ạ? Nghe thậm chí thật không gần gũi.

Trên thực tế, ít nhất một nghiên cứu đã cho rằng chó có thể đã được thuần hóa nhiều lần . Các nhà nghiên cứu đã phân tích trình tự DNA ty thể từ hài cốt của 59 con chó châu Âu (tuổi từ 3.000 đến 14.000 năm) và bộ gen đầy đủ của một con chó 4.800 tuổi được chôn cất bên dưới tượng đài gò thời tiền sử ở Newgrange, Ireland.

So sánh các bộ gen này với nhiều giống chó sói và các giống chó hiện đại cho thấy rằng chó đã được thuần hóa ở châu Á, ít nhất là 14.000 năm trước và dòng dõi của chúng đã phân chia khoảng 14.000 đến 6.400 năm trước thành chó Đông Á và Tây Âu,

Nhưng vì hóa thạch chó dường như già hơn so với những ngày này đã được tìm thấy ở châu Âu, các tác giả đưa ra giả thuyết rằng chó sói có thể đã được thuần hóa hai lần, mặc dù chi nhánh châu Âu không tồn tại để đóng góp nhiều cho những con chó ngày nay. Greger Larson , giám đốc Mạng nghiên cứu sinh học và khảo cổ sinh học Wellcome Trust tại Đại học Oxford, cho rằng sự hiện diện của hóa thạch cũ ở cả châu Âu và châu Á, và việc thiếu những con chó hơn 8.000 năm ở giữa các khu vực đó, hỗ trợ cho kịch bản như vậy .

Bằng chứng DNA cổ xưa của chúng tôi, kết hợp với hồ sơ khảo cổ về những con chó đầu tiên, cho thấy rằng chúng ta cần xem xét lại số lần chó được thuần hóa độc lập. Có lẽ lý do chưa có sự đồng thuận về việc chó được thuần hóa là vì mọi người đã có một chút đúng đắn ', Larson nói trong một tuyên bố đi kèm với stud y.

Dĩ nhiên, nhiều sự giao thoa giữa chó và sói cũng làm vẩn đục nước di truyền. Những sự kiện như vậy xảy ra cho đến ngày nay, ngay cả khi những con chó đang nghi vấn được cho là đang ngăn lũ sói ăn thịt gia súc .

Làm thế nào mà chó trở thành người bạn tốt nhất của con người?

Có lẽ hấp dẫn hơn sau đó chính xác khi nào hoặc nơi chó được thuần hóa là câu hỏi làm thế nào . Đó có thực sự là kết quả của một thợ săn đơn độc kết bạn với một con sói bị thương? Lý thuyết đó không được hưởng nhiều sự hỗ trợ khoa học.

Một giả thuyết tương tự cho rằng con người thời kỳ đầu bằng cách nào đó bắt được chó sói, nuôi chúng như thú cưng và dần dần thuần hóa chúng. Điều này có thể xảy ra cùng thời điểm với sự phát triển của nông nghiệp, khoảng 10.000 năm trước. Hóa thạch lâu đời nhất thường đồng ý là chó nhà có niên đại khoảng 14.000 năm, nhưng một số hóa thạch tranh chấp hơn hai lần tuổi đó cũng có thể là chó hoặc ít nhất là tổ tiên không còn hoàn toàn là sói.

Vì các nghiên cứu di truyền gần đây cho thấy ngày thuần hóa xảy ra sớm hơn nhiều, một lý thuyết khác đã giành được sự ủng hộ của nhiều nhà khoa học. Sự sống sót của những người thân thiện nhất gợi ý rằng những con sói chủ yếu thuần hóa bản thân trong số những người săn bắt hái lượm.

Brian cho biết, động vật được thuần hóa đầu tiên là một động vật ăn thịt lớn, người sẽ là đối thủ cạnh tranh của thức ăn. Hare , giám đốc của Trung tâm nhận thức chó Đại học Duke.

Nhưng, Hare lưu ý, những thay đổi vật lý xuất hiện ở chó theo thời gian, bao gồm áo khoác lem luốc, đuôi xoăn và tai mềm, theo mô hình của một quá trình được gọi là tự thuần hóa. Đó là những gì xảy ra khi những động vật thân thiện nhất của loài bằng cách nào đó có được lợi thế. Sự thân thiện bằng cách nào đó thúc đẩy những thay đổi vật lý này, có thể bắt đầu xuất hiện dưới dạng các sản phẩm phụ có thể nhìn thấy của lựa chọn này chỉ trong một vài thế hệ.

Bằng chứng cho điều này xuất phát từ một quá trình thuần hóa khác, liên quan đến vụ án nổi tiếng về loài cáo thuần hóa ở Nga . Thí nghiệm này đã nhân giống những con cáo thoải mái khi gần gũi với con người, nhưng các nhà nghiên cứu biết rằng những con cáo thoải mái này cũng rất giỏi trong việc thu nhận các tín hiệu xã hội của con người, ông giải thích Laurie Santos , giám đốc Trung tâm nhận thức Canine tại Đại học Yale. Việc lựa chọn những con cáo xã hội cũng có hậu quả không lường trước là khiến chúng trông ngày càng đáng yêu như chó.

Hare nói thêm rằng hầu hết những con sói sẽ sợ hãi và hung dữ đối với con người, vì đó là cách mà hầu hết những con sói cư xử. Nhưng một số người sẽ thân thiện hơn, có thể cho phép họ tiếp cận với thực phẩm săn bắn hái lượm của con người ..

Những con sói này sẽ có lợi thế hơn những con sói khác, và áp lực lựa chọn mạnh mẽ về sự thân thiện có rất nhiều sản phẩm phụ, giống như sự khác biệt về thể chất mà chúng ta thấy ở chó, anh nói. Đây là tự thuần hóa. Chúng tôi không thuần hóa chó. Chó tự thuần hóa.

Một nghiên cứu năm ngoái đã cung cấp một số hỗ trợ di truyền có thể cho lý thuyết này. Nhà sinh vật học tiến hóa Bridgette von Holdt , Đại học Princeton và các đồng nghiệp cho rằng hành vi siêu xã hội có thể đã liên kết hai loài của chúng ta và không tham gia vào một số gen có thể điều khiển hành vi đó.

Nói chung, chó thể hiện một mức độ động lực cao hơn những con sói để tìm kiếm sự tương tác kéo dài với con người. Đây là hành vi mà tôi quan tâm, cô nói.

Nghiên cứu của Von Holdt cho thấy những con chó xã hội mà cô thử nghiệm đã phá vỡ một khu vực genom vẫn còn nguyên vẹn ở những con sói xa cách hơn. Điều thú vị là ở người biến thể di truyền trong cùng một đoạn DNA gây ra hội chứng Williams-Beuren, một tình trạng đặc trưng bởi các hành vi thân thiện và đáng tin cậy đặc biệt. Chuột cũng trở nên xã hội hơn nếu những thay đổi xảy ra với các gen này, các nghiên cứu trước đây đã phát hiện ra.

Kết quả cho thấy các biến thể ngẫu nhiên của các gen này, với những gen khác chưa được biết, có thể đã đóng một vai trò trong việc khiến một số con chó lần đầu tiên ấm lên với con người.

Chúng tôi có thể xác định một trong nhiều đặc điểm phân tử có khả năng định hình hành vi, cô nói thêm.

Làm thế nào những con chó thay đổi kể từ khi trở thành người bạn tốt nhất của chúng tôi?

Mặc dù nguồn gốc của mối quan hệ đối tác giữa chó và người vẫn chưa được biết, nhưng ngày càng rõ ràng rằng mỗi loài đã thay đổi trong suốt những năm dài cùng nhau. Sự khác biệt về thể chất giữa chó săn và chó sói là rõ ràng, nhưng chó cũng đã thay đổi theo cách sâu hơn da (hoặc lông).

Một nghiên cứu gần đây cho thấy bằng cách gắn kết với chúng ta và học cách làm việc cùng với con người, những con chó có thể thực sự trở nên tồi tệ hơn khi làm việc cùng nhau như một loài . Lối sống và tâm lý của chúng dường như bị giảm đi và ít phổ biến hơn ngay cả ở những con chó hoang so với những con sói.

Nhưng, Laurie Santos của Yale nói, những con chó có thể đã bù đắp bằng những cách thú vị khác. Họ đã học cách sử dụng con người để giải quyết vấn đề.

Một số nhà nghiên cứu đã đưa ra những con chó và chó sói có một vấn đề không thể xảy ra (ví dụ, một hộp câu đố không thể mở hoặc một công cụ kéo ngừng hoạt động) và đã hỏi những loài khác nhau này phản ứng như thế nào, Drake Santos giải thích. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng những con sói đã thử rất nhiều chiến thuật thử và sai khác nhau để giải quyết vấn đề mà chúng gặp phải. Nhưng ở dấu hiệu rắc rối đầu tiên, chó làm điều gì đó khác biệt. Họ nhìn lại người bạn đồng hành của mình để được giúp đỡ. Công việc này gợi ý rằng những con chó có thể đã mất một số khả năng giải quyết vấn đề vật lý để ủng hộ các chiến lược xã hội hơn, những con chó dựa vào loại chó thuần hóa hợp tác độc nhất có với con người. Điều này cũng phù hợp với công việc cho thấy rằng chó đặc biệt giỏi sử dụng các tín hiệu xã hội của con người.

Mối quan hệ đã trở nên gần gũi đến mức ngay cả bộ não của chúng ta cũng đồng bộ. Chứng kiến ​​một nghiên cứu cho thấy rằng những con chó chiếm quyền điều khiển hệ thống liên kết mẹ của bộ não con người . Khi con người và chó nhìn chằm chằm vào mắt nhau một cách đáng yêu, mỗi bộ não của chúng tiết ra oxytocin, một loại hormone liên quan đến sự gắn kết và tin tưởng của mẹ. Các mối quan hệ động vật có vú khác, bao gồm cả mối quan hệ giữa mẹ và con, hoặc giữa bạn tình, có oxytocin, liên kết, nhưng ví dụ về người / chó là trường hợp duy nhất được quan sát thấy tại nơi làm việc giữa hai loài khác nhau.

Sự gần gũi của mối quan hệ này có nghĩa là, bằng cách nghiên cứu những con chó, chúng ta cũng có thể tìm hiểu nhiều về nhận thức của con người.

Tổng thể. Câu chuyện về sự tiến hóa nhận thức của loài chó dường như là một vấn đề về năng lực nhận thức được định hình cho mối quan hệ hợp tác chặt chẽ với con người, Santos nói. Vì một con chó được định hình để tìm hiểu về tín hiệu của con người, phòng thí nghiệm của chúng tôi sử dụng chó làm nhóm so sánh để kiểm tra những gì độc đáo về học tập xã hội của con người. những con chó thực sự tốt hơn trong việc xác định hành động nào là cần thiết để giải quyết vấn đề, như lấy thức ăn từ hộp đựng, và phớt lờ lời khuyên tồi tệ của người ngoài hành tinh. mục tiêu hơn bạn đồng hành của họ '.

Chúng ta có thể không bao giờ biết câu chuyện chính xác về cách những con chó và con người đầu tiên hợp lực, nhưng những con chó chắc chắn đã giúp chúng ta theo vô số cách trong những năm qua. Tuy nhiên, chỉ bây giờ chúng ta mới nhận ra rằng bằng cách nghiên cứu chúng, chúng có thể giúp chúng ta hiểu rõ hơn về bản thân.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Tác giả: Brian Handwerk

Link bài gốc: How Accurate Is Alpha’s Theory of Dog Domestication?

Dịch giả: Nguyễn Ngọc Ánh - ToMo - Learn Something New

(*) Bản quyền bài dịch thuộc về ToMo. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Dịch Giả: Nguyễn Ngọc Ánh - Nguồn: ToMo - Learn Something New". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: "Theo ToMo" hoặc khác đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(**) Follow Facebook ToMo - Learn Something New để đọc các bài dịch khác và cập nhật thông tin bổ ích hằng ngày!

(***) Trở thành Cộng tác viên, Thực tập sinh Part-time tại ToMo để rèn luyện ngoại ngữ và đóng góp tri thức cho cộng đồng tại: http://bit.ly/ToMo-hiring.