“Nói xấu” là hai từ khá quen thuộc trong cuộc sống đời thường. Không ít thì nhiều, chắc hẳn cũng đôi ba lần chúng ta trở thành nạn nhân của hành vi nói xấu. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến uy tín, danh dự, cảm xúc… của người bị nói. Tác hại này là điều chúng ta dễ thấy, dễ nhìn ra. Thế nhưng, việc nói xấu còn dẫn đến một tác hại khác mà ít người biết đến đó là: Nó có thể gây “tổn thọ” đến 5 năm cho người nói. Nghe có vẻ khó tin nhưng hoàn toàn có thể thành sự thật.

1. Tìm hiểu về nguyên nhân gây tổn thọ - “Nói xấu”

“Nói xấu” là gì? Bạn có thể hiểu đơn giản là những lời bịa ra không mấy tốt đẹp về người khác, những lời nói không đúng bản chất vấn đề, phóng đại một câu chuyện mang tính chất tiêu cực làm giảm uy tín, bôi nhọ danh dự ai đó.

Nhiều người nói xấu người khác hay biện minh rằng “Tôi chỉ đang nhận xét đúng mà thôi”. 

Đừng lầm tưởng! 

Nói xấu và nhận xét hoàn toàn khác nhau. Người nói xấu luôn có cái lí riêng của mình về những lời nói của họ. Đôi khi họ đang cố tình đánh tráo khái niệm với nhận xét.

Đúng là những lời nhận xét cũng có vài điểm tương đồng khi ta đang nói về ai đó. Nó cũng có thể coi là một phần không thể thiếu trong cuộc sống. Đây cũng là tấm gương phản chiếu giúp chúng ta nhìn nhận lại mình, tự thức tỉnh và hướng tới sự phát triển. Thế nhưng, điều ấy chỉ đúng cho những lời nhận xét tích cực, đúng bản chất vấn đề và cùng chiều với sự đi lên. 

Còn với những lời nhận xét phiến diện, không tích cực, chủ quan, mục đích sân si thì lại đi theo chiều ngược lại. Nói thẳng ra, những lời nhận xét ấy đúng là khái niệm họ đã đánh tráo: “Nói xấu” - Một tấm gương người đó đã vẽ sẵn và chỉ soi phía sau lưng ta. 

Để dễ phân bua, bạn hãy nhớ rằng: Nhận xét thì luôn đến từ một cái tâm chân thành và nó đi đúng vào bản chất vấn đề chứ không bao giờ phóng đại hay bịa đặt. 

2. Có thật là nói xấu sẽ làm giảm tuổi thọ?

Đây là thông tin hoàn toàn đúng sự thật và đã được nhiều nhà nghiên cứu chứng minh. 

Dựa trên những nghiên cứu chính thống, tuần báo phụ nữ Josei Seven của Nhật Bản đã đưa ra nhận định rằng: Việc nói xấu có thể gây hại cho sức khỏe tâm thần của người nói khiến họ có thể giảm tuổi thọ đến 5 năm. 

Kết luận này không phải suy luận mà đã được được khẳng định bởi những nguyên nhân khoa học sau:

Nguyên nhân thứ nhất: Dopamine - thừa thành sai

Khi nói xấu ai đó, não bộ sẽ kích thích sản sinh chất chất dopamine (hay còn được gọi là hormone khoái cảm). Chất này sẽ khuyến khích ta tiếp tục tạo ra những hành vi lặp đi lặp lại. Điều này dẫn dắt hành vi nói xấu trở thành thói quen.

Vốn dĩ dopamine là chất vô hại trong một giới hạn có chừng mực. Thế nhưng, việc nói xấu quá nhiều khiến cũng đồng nghĩa với việc chất dopamine sản sinh ra quá mức. Chính điều này đã làm hại đến cơ thể của những người nói xấu. 

Theo nhà thần kinh học Risa Sugiura: “Chúng ta luôn so sánh mình với người khác. Việc này kích thích tiết dopamine. Với liều lượng vừa phải, dopamine vô hại, thậm chí có lợi. Nhưng nếu tất cả chúng ta đều cảm thấy hài lòng ở mức độ vừa phải thì sẽ không có cái gọi là nghiện”.

Nguyên nhân thứ hai: Cơ chế Boomerang của bộ não

Khi nói xấu bộ não được cấu tạo theo cơ chế Boomerang, nghĩa là những gì bạn chế nhạo người khác cũng khiến bạn bị thương y như người bị chế nhạo. Việc nói xấu, cũng khiến bản thân tự làm căng thẳng dẫn đến tình trạng ăn ngủ kém chất lượng. Trong khi đó, bộ não của bạn lại phải đảm nhiệm thêm nhiệm vụ đó là giải quyết căng thẳng do chính bạn tạo ra. Điều này khiến não bộ bị kiệt sức và có thể gây mất trí nhớ hoặc sa sút trí tuệ.

Nguyên nhân thứ ba: Cơ chế gây hấn thụ động

Nói xấu - Theo phân tâm học, đây là cơ chế gây hấn thụ động. Có nghĩa là bạn đang có hành vi thể hiện cảm xúc tiêu cực một cách gián tiếp, cũng là cách bạn tự phòng vệ trong tâm trí mình. Gây hấn thụ động, khiến bạn không thể bộc lộ được cảm xúc thật ra ngoài. Những cảm xúc tiêu cực bị kiềm chế và không cách nào được giải tỏa gây ảnh hưởng đến tâm lý và sức khỏe. 

Đây là ba lí do gây ảnh hưởng nhiều nhất đến sức khỏe của bạn. Chẳng sớm thì muộn, nếu cứ nói xấu người khác hoài, bạn cũng sẽ bị tổn thọ.

3. Tại sao con người lại thích nói xấu nhau?

Chúng ta ai cũng biết việc nói xấu là không hề tốt, là không nên. Biết là vậy, thế nhưng nhiều người lại không thể ngừng được việc nói xấu nhau, thậm chí có những người lại tỏ ra “nghiện” nói xấu, nghiện bịa chuyện, nghiện bôi nhọ người khác. Lý do thì cũng cũng chỉ bởi những điều sau:

Trấn an bản thân

Bác sĩ tâm thần người Pháp - Frédéric Fanget từng đưa ra nhận định về việc nói xấu rằng: Đây là một cách gián tiếp để nói tốt về chính mình. Việc nói xấu cũng chỉ nhằm mục đích làm cho người khác trở nên thấp kém hơn. Từ đó người nói có thể tự trấn an về khuyết điểm của mình rằng người khác cũng không tốt đẹp hơn mình là mấy. 

Đó cũng là lí do khiến nhiều người lúc nào cũng cố tỏ ra mình hơn người khác bằng cách buông lời chê bai: “Nó cũng chẳng giỏi giang gì đâu, có người nâng đỡ cả”, “Chẳng qua là đi chăm đi thẩm mỹ, spa nên da mới đẹp vậy”, “Nhà có điều kiện thì lo mà chẳng giỏi”....

Thực chất, đây cũng là một hình thức thể hiện của sự ghen tị, đố kị mà con người ta thể hiện ra bằng lời nói. Họ luôn muốn giảm nhẹ những điều tốt đẹp của người khác bằng những lời nói không đúng bản chất vốn có về người khác. Từ đó họ có thể có cảm giác an toàn, bớt lo sợ về việc ai đó đang ảnh hưởng quyền lợi của mình.

Tạo mối quan hệ

Theo các nhà tâm lý học, điều khiến cho người lạ trở nên gần gũi nhau hơn đó là những câu chuyện. Câu chuyện nào gắn kết sự liên kết đó mạnh nhất lại chính là những câu chuyện có tính bất ngờ, gây sock, tiêu cực. Bởi lẽ những nội dung như vậy sẽ luôn khiến người tò mò hay hóng hớt cảm thấy cuốn hút, kịch tính và dễ “chế biến” thêm nội dung. 

Ngoài ra, đây cũng là một hình thức tạo niềm tin, khiến đôi bên cảm thấy được tin tưởng khi chia sẻ những thông tin “tuyệt mật”, “chỉ có tôi và bạn biết”. Điều này khiến “kho tàng những câu chuyện không hay” về người khác cứ thế mà nhân lên còn họ thì cảm thấy càng gần gũi nhau hơn khi cùng chia sẻ về những điều “bí mật” như vậy. Và những mối quan hệ bắt nguồn từ việc nói về người thứ ba cứ thế lại xích lại gần nhau hơn.

Một thủ đoạn cạnh tranh

Có hai kiểu cạnh tranh: Cạnh tranh công bằng và cạnh tranh không công bằng. Nhiều người cạnh tranh không công bằng với người khác bằng cách giở thủ đoạn -  nói xấu. Đây là hình thức làm giảm uy tín, danh dự của đối phương, khiến đối phương bị tâm lý, bị đánh giá xấu… Hình thức này cũng được khá nhiều người chuộng dùng, nhất là những người có lòng dạ không mấy rộng lượng.

Giải tỏa cảm xúc

Có những người “nghiện” nói xấu cũng chỉ vì trong tâm chứa đựng quá nhiều cảm xúc tiêu cực. Khiến họ muốn giải tỏa không phải bằng hành động mà bằng những lời nói. Đây cũng là một hình thức gây hấn thụ động xuất hiện khá nhiều trong cuộc sống của chúng ta.

4. Những nguy hiểm tiềm tàng khác mà nói xấu mang đến

Ngoài việc giảm tuổi thọ, nói xấu còn mang đến rất nhiều bất lợi khác cho người nói. Đó là:

Giảm uy tín cá nhân của chính mình

Khi người khác tin bạn, họ tiếp nhận những câu chuyện mà bạn kể. Nhưng những câu chuyện bịa đặt, đến một lúc nào đấy người khác sẽ chẳng thể nào nghe nổi nữa. Những câu chuyện không thật, sớm hay muộn cũng sẽ bị phơi bày. Họ sẽ nghi ngờ về tính xác thực của câu chuyện. Khi họ khám phá ra những lời nói kia là sai sự thật. Lập tức sự tin tưởng của họ dành cho bạn cũng giảm. Cái nhìn tốt đẹp của họ dành cho bạn cũng khác ngay đi mà thôi. Điều này cũng đã được chứng minh bởi một nghiên cứu khoa học  vào năm 2011 trên tạp chí European Journal of Social Psychology đã đưa ra kết luận rằng: Mọi người sẽ ít được yêu quý và tin tưởng hơn khi buôn chuyện về những người khác.

Ngoài ra, việc nói xấu người khác trong thời gian dài cũng khiến người khác trở nên mệt mỏi và cảnh giác với bạn. Vì biết đâu, đến một ngày nào đó người bị bạn nói xấu lại chính là họ.

Ảnh hưởng đến sự phát triển bản thân trong tương lai

Hành vi nói xấu thường xuyên sẽ khiến bạn bị ảnh hưởng về tâm tính rất nhiều. Bạn sẽ trở nên đố kị, cáu gắt, những điểm không tốt trong tính cách sẽ ngày càng xuất hiện nhiều. Điều này sẽ cản trở bạn trong công việc và các mối quan hệ xung quanh. 

Bạn sẽ chẳng thể nào trở thành một người thành công trong sự nghiệp với một cái miệng không được tín nhiệm và uy tín ngày càng giảm. 

Bạn sẽ chẳng thể nào hòa thuận được trong các mối quan hệ với đồng nghiệp khi luôn trong trạng thái cạnh tranh cao độ, cáu gắt thường trực…

Bạn sẽ chẳng thể nào có những tư duy đột phá hay những ý tưởng sáng tạo bởi các chất Dopamine đang bận hối thúc bạn nói gì không tốt về ai đó.

Tiếp tục nói xấu đồng nghĩa với công việc xuống dốc không phanh.

Bạn sẽ mãi cô đơn

Khi bạn là người chuyên nói xấu, cũng có nghĩa rằng bạn phải đối mặt với việc mình là một người không được tin tưởng, luôn bị đề phòng và xa cách. Điều này sẽ khiến bạn sống trong sự cô đơn vô cùng tận. 

Trước kia bạn có những bạn bè trong hội buôn chuyện, giờ đây những mối quan hệ bạn có được từ việc buôn chuyện sớm cũng sẽ giải tán bởi họ cũng sợ rằng mình sẽ là nạn nhân… 

Rồi những người từng yêu quý bạn cũng sẽ rời bỏ vì họ sợ một ngày nào đó họ sẽ là nhân vật chính trong những câu chuyện không mấy tốt đẹp của bạn chẳng hạn.

Việc nói xấu  khi này cũng đồng nghĩa với sự cô đơn.

5. Nên làm gì để từ bỏ thói quen nói xấu người khác?

Nếu bạn đang lỡ có thói quen nói xấu người khác, ba cách sau có thể sẽ giúp bạn phần nào đó cải thiện thói quen không tốt của mình.

 Hay thẳng thắn đối diện

Nếu bạn đang có nhiều cảm xúc tiêu cực. Hãy tìm cách khác để giải tỏa nó thay vì những lời nói không hay dành cho ai đó. 

Hãy thẳng thắn đối diện với cảm xúc của chính mình. Chẳng hạn như, ngày hôm nay bạn không vui thật đấy, bạn không hài lòng đấy…Bạn hãy tìm cho mình một khoảng thời gian và không gian thật an toàn để bộc lộ. Đừng cố kìm nén rồi thể hiện qua lời nói chẳng mấy dễ nghe.

Đối diện thẳng với cảm xúc của chính mình. Đôi khi cần một sự tự tin và dũng cảm nhất định. Hôm nay bạn thấy người ta mặc xấu không vừa con mắt bạn. Đừng nói sau lưng họ. Hãy dũng đối diện với họ.

Nếu muốn, bạn có thể đứng trước mặt người đó và nói rằng: “Hôm nay bạn mặc đồ xấu thế…” hơn là bạn đem câu đó nói với ai khác một cách lén lút.

Thanh tịnh tâm hồn

Nếu trong thâm tâm bạn đang có những ý niệm không tốt. Hãy tìm cách lọc những tiêu cực ra khỏi chính mình. 

Bạn có thể tìm nhiều cách khác nhau để thanh tịnh tâm hồn mình. Chẳng hạn như: Bạn hãy đọc những cuốn sách có nội dung nhân văn hoặc tích cực, hãy nghe một bản nhạc, viết nhật ký, làm những điều thiện nguyện, những điều bạn cảm thấy sẽ làm cho mình tốt hơn…

Hoặc bạn có thể tạo cho mình một thói quen nào đó trước khi nói. Suy nghĩ bảy lần chẳng hạn, nói chậm lại…

Tóm lại là, hãy tu tâm để tránh khẩu nghiệp.

Tạo những mối quan hệ lành mạnh

Thay vì tham gia vào những nhóm vô thưởng vô phạt, những hội “buôn chuyện” không biên giới thì bạn hãy kết bạn với những người không có hành vi buôn chuyện. Chẳng phải tự nhiên người ta đã có câu “Chọn bạn mà chơi”. Chơi với người tử tế, bạn sẽ học hỏi được nhiều điều. Họ sẽ nhắc nhở bạn khi bạn gặp sai lầm, sẽ thẳng thắn góp ý về những điều bạn làm không đúng chẳng hạn.

Quan trọng hơn cả, những người độc hại sẽ chẳng thể nào khiến bạn bị “lây” theo. Và biết đâu, bạn lại gặp được những người bạn thật sự trong cuộc đời mình. Bởi lẽ khi đến với người khác bằng sự chân thành bạn cũng sẽ nhận lại sự chân thành.

Hi vọng rằng bài viết này có thể giúp ích cho những ai đang có thói quen không tốt - nói xấu để hạn chế thói quen này. Còn những ai bạn muốn nhắn nhủ, hãy mạnh tay gửi thẳng cho người đó nhé!

Tác Giả: Hanie

--------------------------------

Bạn đam mê viết lách, nhận giải thưởng (tổng giá trị +22,000,000 VNĐ / tháng, sách, chứng nhận Social Impact Awards) và muốn được tạo thương hiệu cá nhân tới hàng triệu người trong cộng đồng của YBOX.VN? Xem chi tiết tại link: http://bit.ly/TrietHocTuoiTre-Info 

(*) Bản quyền bài viết thuộc về Cuộc thi Triết học Tuổi trẻ do Ybox đồng sáng lập và tổ chức. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Tên tác giả - Nguồn: Triết Học Tuổi Trẻ". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.