Trong một xã hội năng động với những bước chuyển mình như vũ bão, cuộc sống dần cải thiện hơn, con người dần có mức sống và mức thu nhập ổn định hơn, chính vì thế hầu như việc chi tiêu, mua sắm trở thành một thói quen không thể thiếu đối với mỗi con người. Tuy nhiên, việc mua sắm trở thành “chất gây nghiện” và lối sống chạy theo vật chất luôn là vấn đề đáng suy ngẫm trong xã hội hiện nay.

“Chủ nghĩa tiêu dùng” trong xã hội hiện đại

Vậy “chủ nghĩa tiêu dùng” là gì? Khi nhắc đến cụm từ “chủ nghĩa tiêu dùng” mọi người thường nghĩ rằng nó chỉ đơn thuần nói đến việc chi tiêu, mua sắm trong đời sống hằng ngày. Tuy nhiên, xét về khía cạnh sâu xa hơn thì “chủ nghĩa tiêu dùng” không đơn giản nói về việc chi tiêu cho những nhu cầu cơ bản như thóc, gạo, thực phẩm, quần áo, nơi ở mà đề cập đến việc chi số tiền lớn cho những hàng hóa, dịch vụ mang xu hướng mới, mang tính xa hoa, lộng lẫy. Chủ nghĩa tiêu dùng tác động lên người bán, dịch vụ cung ứng và cả khách hàng, người mua sản phẩm, bởi lẽ có cầu thì mới có cung đó là điều không thể phủ nhận. Tuy vậy, mọi yếu tố nào cũng tồn tại hai mặt lợi hại song song và chủ nghĩa tiêu dùng cũng như thế.

Lợi ích của “chủ nghĩa tiêu dùng”

Một trong những yếu tố thúc đẩy nền kinh tế của các nước, khiến đồng tiền có uy lực hơn đấy chính là nhờ vào việc chi tiêu và mua sắm. “Chủ nghĩa tiêu dùng” lên ngôi đồng nghĩa với việc canh tranh giữa các doanh nghiệp khá gay gắt, nhưng đổi lại người tiêu dùng hưởng được những dịch vụ, tiện ích tốt hơn từ những sản phẩm.  

Những kẻ “thiêu thân” mờ mắt vì vật chất

Nhu cầu của con người mỗi thời lại khác nhau, ngày xưa chỉ cần ăn no, nhưng ngày nay khi đu đầy vật chất không chỉ cần ăn no, họ cần ăn ngon, mặc đẹp, hưởng thụ cuộc sống xa hoa. Mọi người thường nói vui là “Biết kiếm tiền thì cũng phải biết hưởng thụ”, đúng vậy chẳng thể phủ nhận việc ta tự thưởng cho mình sau những tháng ngày lao động mệt mỏi là việc nên làm để tự tạo động lực cho chính mình. Hưởng thụ không có nghĩa là mờ mắt chạy theo lối sống hào nhoáng, buông thả để chạy theo vật chất xa xỉ. Mà con người dễ rơi vào việc chạy theo lối sống vật chất, mua sắm liên tục không phanh bởi tính sở hữa của con người là vô hạn. Một ví dụ đơn giản là Iphone 11 tạo nên cơn sốt toàn cầu nhưng chưa được bao lâu thì kế hoạch ra mắt Iphone 12 lại chuẩn bị lên kệ khiến các “fan nhà táo” đứng ngồi không yên.

Quả vậy đồng tiền có thể giúp con người có một cuộc sống đủ đầy hơn nhưng khi tiền trở nên dư thừa nó lại có khả năng khơi dậy trong ta những lòng tham vô đáy, biến ta thành những kẻ cuồng si đuổi bắt vật chất. Có thể ta đạt được một vài “thành tích” tạm thời, trước mắt là sự dư giả, đầy đủ, cảm giác của kẻ “có tiền” song về lâu dài ta tự biến mình thành kẻ “thất bại” trên bước đường thành nhân. Vật chất lên ngôi thì lòng người cũng thay đổi, khoảng cách giàu nghèo trở nên mong manh hơn cả, từ đó dẫn đến sự phân biệt giai tầng mà ta cứ nghĩ là xã hội hiện đại thì cớ gì lại tồn tại phân biệt thiển cận này. Đáng buồn thay, sự tồn tại của con người được đánh giá bởi số tiền, mức lương, cuộc sống vương giả của mỗi người. Thước đo một con người dần bị bóp méo bởi những giá trị kiêm tiền, giá trị vật chất phù phiếm. Kéo theo đó là hàng loạt hệ lụy như cho vay nặng lãi, tín dụng đen,… khi con người không thỏa mãn được những nhu cầu xa xỉ trong cuộc sống. 

Bí mật ngành công nghiệp mỹ phẩm - khi trẻ em là con rối bị vắt kiệt sức lao động

Phấn mắt, son, kem nền,… luôn là những món hàng được các chị em phụ nữ ưa chuộng, săn đón. Nhưng ít ai biết đằng sau nền công nghiệp mỹ phẩm là cả một câu chuyện dài. Để làm ra những thỏi son, những loại phấn bắt sáng thì cần một nguyên liệu đó là Mica. Tại một ngôi làng hẻo lánh tại Ấn Độ các em nhỏ phải oằn mình ngày đêm tại các mỏ Mica để đổi lấy những vẻ đẹp lung linh cho các chị em phụ nữ. Không đồ dùng bảo hộ, không một chính sách bảo vệ quyền lợi, chui sâu vào những hầm mỏ tối tăm, nông và có thể sập bất kì lúc nào. Không những thế những mảnh mica thô được thu mua lại với giá quy đổi tầm 8.000 đến 10.000 đồng Việt Nam. Có những trẻ em hi sinh khi đang kiếm tìm sự sống từ những mảnh mica bé nhỏ nơi đường hầm tăm tối. Chúng ta chẳng thể đưa ra những đạo luật cấm sử dụng mỹ phẩm, bởi đó là nhu cầu hoàn toàn hợp lý. Nhưng thay vào đó hãy chọn những sản phẩm thuần chay, sản phẩm không sử dụng nguyên liệu mica hoặc ít nhất trong tương lai mong rằng sẽ có những đạo luật bảo vệ trẻ em, tạo ra những môi trường lao động an toàn hơn cho những phận người bé nhỏ sống nương nhờ những mảnh mica bé nhỏ.

Một tín hiệu đáng mừng từ thương hiệu mỹ phẩm L'Oréal là họcam kết tiếp tục tìm nguồn cung cấp mica tự nhiên từ Ấn Độ để tạo điều kiện cho những người dân nghèo khó có thu nhập. Tuy nhiên "L'Oréal đảm bảo truy xuất nguồn gốc và tính minh bạch của toàn bộ chuỗi cung ứng của mình để đảm bảo công bằng và có trách nhiệm", đại diện của L'Oréal nói. Thương hiệu này cho biết họ chỉ mua nguyên liệu có nguồn gốc từ các mỏ khai thác được kiểm chứng độc lập, nơi trẻ em không được tham gia khai thác. Đó là tính nhân văn trong sản xuất kinh doanh và việc mua bán trao đổi hàng hóa. Thật vậy, trong quá trình sản xuất - tiêu dùng mỗi cá nhân, mỗi doanh nghiệp hãy đặt cái tâm lên hàng đầu, đừng mải mê chạy theo lợi nhuận mà tự biến mình thành kẻ gián tiếp tước đi sự sống của một con người.

Lối sống tối giản, hạnh phúc bình dị

Mua sắm, tiêu dùng không hề xấu xa nhưng cách ta mua sắm, chi tiêu hợp lý mới là điều quan trọng. Xã hội mà việc chi tiêu dùng trở nên quá đà,quá trớn vượt khỏi sự kiểm soát của chính bản thân thì đây cũng là lúc ta hãy tập lối sống tối giản. Mua sắm những món đồ cần thiết, lập kế hoạch chi tiêu hợp lý, chi tiêu cũng kèm theo tiết kiệm một khoảng dài hạn cho tương lai. Bởi lẽ chẳng ai lường trước được những rủi ro trong cuộc đời này, lúc đó ta cần khoảng tài chính vững chắc để đương đầu với những khó khăn. Đời sống vật chất xô bồ khiến ta uên lãng đi những giá trị tốt đẹp và dần ta trở thành cành cây khô cằn cỗi, vì thế hãy yêu thương nhiều hơn, sẻ chia nhiều hơn.

Kết luận:

Cũng như mọi vấn đề khác, “chủ nghĩa tiêu dùng” luôn tồn tại song hành hai mặt tốt - xấu. Điều quan trọng là mỗi chúng ta luôn có tinh thần phản tỉnh trước ma lực của đồng tiền, trước những ánh sáng hào nhoáng, xa xỉ. Tự thân vật chất, đồng tiền không tiêu cực, chỉ có chăng là chúng ta đang bôi đen màu vàng son vốn có của nó mà thôi. Đồng tiền - vật chất, tích cực hay tiêu cực đều phụ thuộc phần lớn vào ý thức và sự lựa chọn của mỗi con người.

Tác giả: Võ Huỳnh Hồng Ngọc

Kết bạn và theo dõi facebook của tác giả tại link: https://www.facebook.com/vohuynh.hongngoc/

--------------------------------

Bạn đam mê viết lách, nhận giải thưởng (tổng trị giá 22 triệu VNĐ / tháng, sách, chứng nhận Social Impact Awards) và muốn được tạo thương hiệu cá nhân tới hàng triệu người trong cộng đồng của YBOX.VN? Xem chi tiết tại link: http://bit.ly/TrietHocTuoiTre-Info 

(*) Bản quyền bài viết thuộc về Cuộc thi Triết học Tuổi trẻ do Ybox đồng sáng lập và tổ chức. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Tên tác giả - Nguồn: Triết Học Tuổi Trẻ". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.