Trần Thị Thùy Linh@Triết Học Tuổi Trẻ
3 năm trước
Entropy - Định Luật Thoái Trào Và Lý Do Tại Sao Chúng Ta Nên Trân Trọng Cuộc Sống Này
Flashback – Cùng nhìn lại
năm 2020
Ở thời điểm tôi viết bài viết
này, thì đang là ngày mùng 3 Tết của năm 2020. Dịp năm mới luôn là thời điểm để
chúng ta cùng nhìn lại những gì mà chúng ta đã làm được trong năm cũ và cũng bắt
đầu rục rịch kế hoạch cho tương lai của mình.
Tôi cũng vậy.
Trong suốt một năm qua, có rất nhiều
thứ mà tôi đã làm được, nhưng cũng có rất nhiều thứ mà bản thân tôi bỏ lỡ hoặc
cố tình bỏ lỡ. Và đến đầu năm mới, khi tiếng pháo hoa nổ râm ran ở một vài cụm
được phép bắn pháo hoa ở trong xóm, tôi tự hỏi, lý do gì khiến cuộc sống của tôi
cứ giậm chân tại chỗ liên tục từ năm này qua năm khác.
Tôi có cảm giác rằng vũ trụ này chắc
hẳn là có điều gì bất mãn với tôi, thế nên nó cứ đưa ra cho tôi những bài toán khó,
hoặc những tình huống éo le bắt tôi phải chọn lựa. Mà cho dù tôi có lựa chọn là
‘Không chọn gì cả’ thì kết quả tôi nhận được vẫn là kết quả không mấy khả
quan và đáng mong chờ.
Thuận theo lý lẽ thông thường, muốn
giải quyết được vấn đề thì ta phải tìm ra nguồn gốc của vấn đề đó để tìm hướng
giải quyết.
Và sau một khoảng thời gian tìm kiếm, tôi tìm ra câu trả lời cho chính mình. Và tôi cũng mong nó sẽ là câu trả lời cho một độc giả nào đó.
Định luật Entropy – Định luật
thoái trào của cuộc sống
Chắc chỉ dựa vào cái tên, các bạn
cũng có thể đoán ra nội dung của quy luật này – theo thời gian, những gì bạn
nghĩ là tồn tại lâu dài, hoặc bất kỳ thứ gì bạn đang sở hữu, đều sẽ bị phá hủy,
bị hư hỏng, hoặc tệ nhất là biến mất.
Cốc cà phê nóng bạn vừa mới pha sẽ dần trở nên nguội lạnh. Đóa hoa hồng bạn mới thấy nở rộ trong chậu cây trước nhà 2-3 hôm trước, sáng nay nhìn đã thấy lụi tàn, chỉ còn lác đác vài cánh hoa. Các công trình được coi là hùng vĩ và hoành tráng của thế kỷ trước rồi cũng bị phá hủy và biến mất. Và rồi con người, sinh ra, lớn lên, trưởng thành, già đi và rồi chết.
(Nguồn ảnh: Pinterest)
Dường như mọi thứ đều đang tiến dần
về cực âm của cuộc sống, và cái chuyển động này là cái mà hàng ngày chúng ta đều
có thể chứng kiến nhưng không thể nào thay đổi.
Và các nhà khoa học, đã gọi tên cái định luật thoái trào này là Định luật Entropy.
*****
1.
Entropy – định luật khiến thế giới trở nên đau khổ
Những ví dụ mà người viết có nêu
ra ở trên chỉ là một phần rất nhỏ trong số những kết quả mà Entropy gây ra.
Người viết xin được trích một phần
bài viết của page Monster Box để mọi người có cái nhìn rõ hơn về
Entropy (Link bài viết nằm ở cuối bài):
“Giải thích ngắn gọn, entropy
là đại lượng dùng để chỉ mức độ rối loạn và độ ngẫu nhiên trong hệ thống.
Giả sử bạn được giao nhiệm vụ
nhắm mắt gõ phím ngẫu nhiên cho đến khi vô tình gõ ra được bài viết này của
Monster Box, bạn có thực hiện được không? Trên lý thuyết là có, nhưng xác suất
để việc này xảy ra thấp đến mức coi như không tồn tại. Bạn sẽ phải ngồi gõ phím
liên tục trong khoảng thời gian dài hơn cả tuổi của vũ trụ để thực hiện xong nhiệm
vụ này.
Vậy, trên lý thuyết cũng tồn tại
khả năng bát mì vẫn nóng lên dù không được cung cấp nhiệt, hoặc cốc cafe không
bị tan mà tiếp tục lạnh đi đến mức bị đông đá, hoặc tung một mớ lego ngẫu nhiên
lên trời và tự nó xếp thành Iron Man, nhưng xác suất để xảy ra những việc ấy thấp
đến mức chúng ta không có cơ hội để chứng kiến.
Ngược lại, giả sử xác suất để bạn
gõ ra được bài viết này trong lúc nhắm mắt là 1/100000000000000000, thì có
100000000000000000 - 1
(9999999999999999) khả năng bạn không viết được. Những thứ tương tự cũng vậy,
xác suất để tạo ra những thứ vô dụng thường cao hơn rất rất nhiều so với xác suất
để tạo ra những thứ hữu dụng.
Xác suất để viên nước đá tan thành
nước cao đến mức chúng luôn xảy ra và chúng ta xem ấy là một sự thật hiển nhiên.
Chúng ta đã quen sống trong thế
giới vận động theo quy luật nghiệt ngã này, quen với việc ngày nào đó chiếc ghế
ta yêu thích sẽ mục nát, ngày nào đó bông hoa trong vườn sẽ lụi tàn và ngày nào
đó sẽ phải nói lời vĩnh biệt với những người thân yêu.
Loài người đã có ít nhất
300.000 năm rong ruổi trên hành tinh này, nhưng rất rất rất nhiều cá thể Homo
Sapiens ngày nay chỉ còn là cát bụi. Thế giới đã tồn tại khoảng 4,5 tỷ năm và
ngày nay chỉ thỉnh thoảng, may mắn lắm, ta mới lại tìm thấy được hóa thạch và dấu
tích từ sự sống trong quá khứ.”
Sự ngẫu nhiên và rối loạn của cuộc sống mà Entropy mang lại khiến chúng ta ngày càng nghi ngờ hơn về lẽ sống của bản thân và sự tồn tại của loài người.
Vì chắc hẳn, không ít lần các bạn
nghe được câu “Cần gì phải cố gắng khi đằng nào kết quả chẳng như thế”,
hoặc khi bạn gặp bất công và tự dưng câu nói “Cuộc sống này là thế mà” nảy
lên trong tâm trí bạn. Dường như chúng ta đều cho rằng cuộc sống này phải như
thế, nghiệt ngã và đầy bất công. Tuy nhiên, bản thân định luật Entropy này
không có lỗi, hay nói cách khác, không đóng vai trò quyết định trong việc bạn
thành công hay thất bại, vì “một là, quy luật hỗn loạn và phi trật tự của vũ
trụ không tự thân nó mang bản chất nghiệt ngã hay đau khổ, mà vì nó chống lại
những nỗ lực duy trì trật tự và kiến tạo của loài người nên tạo ra sự bất mãn.
Và hai là, chính tư duy của con người cũng khá khắc nghiệt trong nhìn nhận thế
giới.”
2. Nếu bạn từng
học Vật lý, chắc hẳn bạn phải biết về định luật kéo – đẩy
Từng có ai đó nói rằng “Thứ gì đó không giết được con, sẽ
làm cho con trở nên mạnh mẽ” và quy luật kéo - đẩy có lẽ là một tia sáng
cho chúng ta trong việc giải quyết cái mớ bòng bong của thoái trào sự sống.
Giống như ở phần đầu người viết đã đề cập, phải xảy ra chuyện
thì chúng ta mới có thể tự thân kiếm tìm cách giải quyết, và nhân loại này đã
và đang làm rất tốt các công việc đó.
Chúng ta biết rằng đóa hoa hồng chẳng mấy chốc sẽ tàn và cái
chậu cây đó sẽ trở nên trống vắng, thế nên chúng ta mới gieo hạt ở những thời
điểm khác nhau để sao cho khi bông hoa này lụi tàn thì sẽ có bông hoa khác trổ
ra và khoe sắc. Hoặc chúng ta nghĩ ra cách làm hoa hồng sấy khô để một bông hoa
sẽ mãi tồn tại ở khoảnh khắc nó nở hoa.
- Chúng ta hiểu rằng chúng ta có thể giảm khoảng vài gam trọng
lượng cơ thể khi chịu khó đi bộ hàng ngày (điều này xảy ra phụ thuộc vào cơ địa
của từng người), thế nên mỗi ngày chúng ta đều cố gắng tăng số bước chân mà
mình đi được lên.
- Các giáo viên hiểu rằng, nếu học sinh bắt đầu ngừng làm đề
thi ôn tập, hoặc các đề thi thử, các kỹ năng giải bài tập và xử lý bài toán của
chúng sẽ bắt đầu giảm, thế nên hàng ngày, hàng tuần, các em học sinh đều sẽ được
phát cho 1-2 tập đề để luyện giải. Có thể trình độ của học sinh sẽ không được
nâng cao ngay lập tức nhưng rõ ràng với số lượng đề ôn tập như thế, kỹ năng của
học sinh sẽ không đi xuống, hoặc ít nhất, học sinh có thể quen thuộc với cách làm
các dạng đề ôn tập đến mức chúng chỉ cần đọc đề bài là có thể phân biệt được dạng
bài và hướng giải bài tập mà không cần mở lại sách giáo khoa hay tờ ghi chú.
- Các kiến trúc sư hiểu rằng công trình nào rồi cũng sẽ bị hư
hỏng vì thời tiết hoặc hoạt động của con người, thế nên họ sẽ tổ chức trùng tu
công trình định kỳ để chắc chắn rằng các công trình không bị hư hại đến cái mức
có thể sụp đổ và gây thiệt hại về người và của.
Và chúng ta cũng hiểu rằng, sẽ có rất nhiều thứ mà chúng ta
muốn chúng biến mất, như kiểu một tòa nhà tự dưng chắn trước cửa sổ phòng bạn,
một cái cây hay mọc chắn lối đi, hoặc một vài người làm bạn khó chịu, tất cả những
điều này rồi sẽ bị thời gian xóa nhòa đi sự hiện diện. Entropy giúp con người
loại bỏ đi những thứ phiền phức mà không cần tốn công sức nghĩ giải pháp, nhưng
đồng thời nó cũng hủy hoại đi những điều mà chúng ta muốn bảo tồn và trân trọng.
Đó là lý do tại sao mỗi sáng thức dậy, chúng ta hiểu rằng những
điều chúng ta đang có, đang làm không thể tồn tại mãi mãi, và chúng ta phải trân
trọng nó, và đồng thời nghĩ cách để kéo dài điều tốt đẹp hay không để tâm đến điều vô bổ nào đó.
3. Đến cuối cùng,
điều duy nhất chúng ta có thể làm là nỗ lực hơn …
Nếu bạn cảm thấy vũ trụ và thực tế hàng ngày khiến tất cả mọi
thứ xung quanh bạn trở nên tồi tệ và cuộc sống của bạn trở nên tuyệt vọng hơn
thì bạn đúng rồi đó. Bản chất của vũ trụ vẫn luôn là phá hủy và tàn lụi bất chấp
những nỗ lực to lớn của con người.
Nhờ vào định luật Entropy, chúng ta hiểu rằng trong mỗi sự
việc, nỗ lực của con người bỏ ra phải đủ lớn hoặc thậm chí to lớn hơn cả quá trình
tự hủy của vũ trụ thì mới ngăn cản được hậu quả to lớn phía sau.
Vì thế giới mỗi giây, mỗi phút lại có sự biến động, thế nên,
chúng ta phải bỏ ra nhiều giờ hơn trong một tuần để chắc chắn rằng kiến thức
kinh doanh mà chúng ta đang học ở Đại học sẽ không bị lỗi thời ngay vừa khi chúng
ta ra khỏi trường.
Mỗi năm, các bộ Luật hiện hành lại được thay đổi, bổ sung.
Thế nên, chúng ta cũng phải đọc nhiều hơn, ghi chép nhiều hơn để không bỏ lỡ một
Luật nào, và rất có thể, điều luật mà bạn vừa mới học hôm trước thì hôm sau đã
bị loại bỏ.
Chúng ta cũng hiểu rằng, để duy trì một mối quan hệ và hôn
nhân của chính mình là điều rất khó và phức tạp. Chúng ta phải lo lắng nhiều
hơn cho chuyện tài chính, học cách thấu hiểu anh chàng/cô nàng người yêu và bạn
đời, đồng thời, phải học cách ‘sống chung’ với những rắc rối hoặc cãi vã khi cả
hai có sự bất đồng, hoặc cả cách chăm sóc con cái, … Khi một mắt xích nhỏ trong
sinh hoạt cũng như cách hành xử xảy ra vấn đề, nó sẽ dẫn đến hàng loạt các hậu
quả khác, và nếu muốn duy trì một mối quan hệ bền vững, bạn phải đảm bảo rằng
những điều kiện đi kèm của một mối quan hệ phải luôn ở trong trạng thái ‘ổn’.
Những gì diễn ra trong cuộc sống cũng tương tự như vậy. Bạn sẽ dần dần ít tin vào những điều phi thường - những điều mà xác suất xảy ra đến với bạn rất ít hoặc thậm chí sẽ không bao giờ xảy ra. Vì bạn thấy đấy, khả năng để bạn được người khác cho tiền hoặc trúng số với số tiền đủ cho bạn sống dư dả trong 30 năm là vô cùng thấp,vậy nên bạn chỉ còn cách là tự thân vận động để làm được điều gì đó có thể kiếm ra tiền.
Entropy dạy cho chúng ta nhiều thứ …
- Về bản chất của cuộc sống đều sẽ trở nên vô nghĩa và lụi tàn
dần theo thời gian. Mọi thứ cần phải được xây, bồi đắp lên và có quá trình tu sửa,
giữ gìn.
- Về bản chất của các rắc rối mà chúng ta đang gặp phải. Rồi
thì những chuyện xấu hoặc không may mắn rồi cũng sẽ xảy ra, dù bạn có mong muốn
sống một cuộc sống yên bình và an ổn đến mức như thế nào.
- Chúng ta hiểu được những khó khăn mà một người nào đó xung
quanh ta đang gặp phải. Vì dù cho họ không hoàn toàn thờ ơ với cuộc sống, thì
những điều bất hạnh vẫn sẽ xảy ra. Chúng ta sẽ học cách tôn trọng công sức của
họ bỏ ra trong công việc lẫn cuộc sống và không dễ dàng phán xét họ một cách
thiếu công bằng.
- Chúng ta nhận ra chẳng có thứ gì là tồn tại mãi mãi, vì sau này, công việc bạn đang làm cũng khiến bạn chán nản và muốn bỏ việc, người bạn đang yêu hiện tại cũng không đủ tốt hoặc đủ phù hợp để bạn tiếp tục dành tình cảm cho họ, những thú vui mà hồi trẻ bạn rất yêu thích sẽ trở thành thứ khiến bạn ‘ngứa mắt’ mỗi ngày. Hóa ra những cảm xúc rất mãnh liệt mà bạn từng dành cho một thứ nào đó cũng sẽ bị mai một, hoặc hoàn toàn mất đi theo thời gian.
Bạn thấy đấy, thực tế cuộc sống thì luôn chán nản và ta thì chỉ thể tìm cách thích
nghi với nó. Việc theo đuổi những thứ trường tồn cùng thời gian như sự trường sinh,
vẻ đẹp trẻ mãi không già, một công việc hoặc một anh chàng/cô nàng yêu hoài không
chán có vẻ là điều bất khả thi ở cuộc sống này. Thế nhưng bạn cũng chẳng cần phải
quá đau khổ khi không tìm thấy những điều này, vì bạn biết đấy, chúng vốn dĩ sẽ
không xảy ra và tồn tại. Tin vào những điều ổn định và vĩnh cửu là một điều không
tưởng và có thể khiến bạn mãi chìm trong sự đau khổ do Entropy gây ra.
Mọi thứ chúng ta đang trải nghiệm, từ việc chọn làm công việc
ta đang làm, yêu người yêu hiện tại, hoặc theo đuổi đam mê đều được duy trì bằng
việc cam kết, nghĩa là dù bạn có chán nản, thì trách nhiệm và những ‘lời hứa’
thuở ban đầu mới là thứ khiến bạn tiếp tục duy trì chúng.
Đến cuối cùng bạn chỉ có thể chấp nhận sự thật rằng các rắc
rối và tai họa trong cuộc sống này rất dễ xảy ra. Và bạn chỉ có thể làm tốt và
liên tục làm tốt những việc bạn đang làm. Sự liên tục chính là thứ khiến chúng
ta duy trì cuộc sống này.
Cuối cùng, …
Đừng buồn vì những chuyện bạn không thể kiểm soát.
Và hãy luôn phát triển và nỗ lực hơn mức độ hỗn loạn của cuộc
sống, của Entropy.
Link tham khảo: https://www.facebook.com/teammonsterbox/photos/a.2689155621365187/2660932647520818/
Tái bút: Mặc dù bài viết được lên ý tưởng vào ngày mùng 3 Tết năm
2021, nhưng do bản thân chưa tìm được hướng triển khai ý tưởng, nên phải đến ngày
27 tháng 3 năm 2021, người viết mới có thể hoàn thành bài viết. Tuy vậy, những điều
được nhắc đến trong bài thì luôn phù hợp với cảm xúc của người viết dù là ở bất
cứ thời điểm nào. Bài viết khá dài, nhưng mong mọi người sẽ đọc nó và tiếp tục ủng
hộ tác giả. Cảm ơn mọi người!
Tác giả: Bút Xanh
----------------------------
Hợp Tác Cùng YBOX.VN Truyền Thông Miễn Phí - Trả Phí Theo Yêu Cầu tại http://bit.ly/YBOX-Partnership
4,006 lượt xem, 3,749 người xem - 3784 điểm