1. Tại Sao Giới Trẻ Đi “Chữa Lành”?

Những năm gần đây, cụm từ “chữa lành” xuất hiện với tần suất dày đặc trên mạng xã hội, trong các khóa học phát triển bản thân, những buổi thiền tập, các chương trình tâm lý trị liệu và cả trong cuộc sống thường nhật của giới trẻ. Không còn là một khái niệm chuyên biệt của ngành tâm lý học hay y khoa, “chữa lành” đã trở thành một trào lưu văn hóa mới, phản ánh sự chuyển biến trong nhận thức của thế hệ trẻ về sức khỏe tinh thần và hạnh phúc cá nhân. Nhưng điều gì đã khiến “chữa lành” trở thành một cơn sốt? Đó là nhu cầu thực sự hay chỉ là một xu hướng mang tính nhất thời?

Gần đây, khái niệm “chữa lành” nổi lên như một lời hứa hẹn: một con đường giúp con người quay trở về với chính mình, tìm thấy sự cân bằng và an yên giữa bộn bề cuộc sống. Theo báo cáo của Bộ Y tế năm 2023, tỷ lệ người trẻ mắc các vấn đề liên quan đến stress, lo âu, trầm cảm tăng 10% so với thập kỷ trước. Môi trường học tập và làm việc căng thẳng, áp lực phải thành công sớm, sự so sánh không ngừng trên mạng xã hội, cũng như những biến động kinh tế - xã hội khiến nhiều người cảm thấy kiệt quệ về mặt tinh thần khiến họ phải đi “chữa lành”.

Tuy nhiên, liệu giới trẻ thực sự đang chữa lành, hay họ chỉ đang chạy theo một cơn sốt tâm lý?

2. Bản Chất Của “Chữa Lành”: Khoa Học, Triết Học Hay Huyễn Hoặc?

Từ góc độ tâm lý học, chữa lành không đơn thuần là một quá trình “tự làm dịu” hay “tránh né” vấn đề, mà nó đòi hỏi sự đối diện với tổn thương, hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng những phương pháp thích hợp để điều chỉnh tâm lý. Các liệu pháp khoa học như tâm lý trị liệu, thiền định có hướng dẫn, CBT (liệu pháp nhận thức – hành vi) hay thực hành chánh niệm đều đã được nghiên cứu và chứng minh về hiệu quả trong việc kiểm soát căng thẳng và cải thiện sức khỏe tinh thần.

Nhưng song song với những phương pháp có cơ sở khoa học, thị trường “chữa lành” cũng tràn ngập những liệu pháp mang tính huyền bí, thiếu kiểm chứng hoặc dựa trên niềm tin cá nhân hơn là thực tế khách quan. Một số phương pháp như chữa lành bằng năng lượng, tarot (xem bói), crystal healing (chữa lành bằng đá quý), Reiki (chữa lành bằng cách truyền năng lượng), hay các hình thức cúng bái tâm linh được nhiều người trẻ đón nhận mà không thực sự hiểu rõ cơ chế hoạt động của chúng.

Khi con người mất niềm tin vào các hệ thống truyền thống như tôn giáo hay triết học cổ điển, và tìm kiếm những lối đi mới để lý giải thế giới. Trong trường hợp của phong trào chữa lành, nhiều bạn trẻ có thể rơi vào trạng thái hoài nghi mọi thứ nhưng lại dễ dàng tin vào những liệu pháp mơ hồ, miễn là chúng mang lại cảm giác an ủi tạm thời. Điều này đặt ra câu hỏi: Liệu “chữa lành” có thực sự giúp người trẻ vượt qua tổn thương, hay chỉ là một cách trốn tránh hiện thực?

3. Thị Trường Chữa Lành: Khi Tổn Thương Trở Thành Cơ Hội Kinh Doanh

Sự bùng nổ của phong trào chữa lành đã kéo theo sự phát triển mạnh mẽ của ngành công nghiệp liên quan. Bên cạnh những trung tâm tâm lý trị liệu uy tín, lâu đời, sau phong trào chữa lành, hàng loạt các khóa học thiền, yoga, tâm lý trị liệu, huấn luyện tinh thần (life coaching), sách self-help, retreat (khóa tĩnh tâm), trị liệu năng lượng... trở thành một ngành công nghiệp triệu đô như “nấm mọc sau mưa”. Theo báo cáo của Global Wellness Institute, thị trường sức khỏe tinh thần toàn cầu đạt giá trị hơn 4,5 nghìn tỷ USD vào năm 2022 và dự kiến tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ.

Tại Việt Nam, các khóa học “chữa lành tổn thương tuổi thơ”, “giải phóng năng lượng tiêu cực”, “kết nối với bản thể cao hơn” được tổ chức dày đặc, với mức giá có thể từ vài triệu đến hàng chục triệu đồng. Trên mạng xã hội, hàng loạt “coach” (huấn luyện viên tinh thần) xuất hiện, tự nhận mình là “người dẫn đường”, “người khai sáng”, hứa hẹn giúp học viên tìm thấy bình an nội tâm chỉ sau vài buổi học.

Trong khi một số người thực sự có chuyên môn và mong muốn giúp đỡ cộng đồng, không ít cá nhân lợi dụng sự nhẹ dạ cả tin của người trẻ để trục lợi. Hiện tượng “spiritual bypassing” (né tránh tâm lý bằng tâm linh) ngày càng phổ biến – khi con người dùng các lý thuyết chữa lành để né tránh thực tế, thay vì đối diện và giải quyết vấn đề gốc rễ.

Chúng ta có thể thấy điều này rõ rệt trên mạng xã hội: hàng loạt video với nội dung như “chỉ cần tin vào vũ trụ, mọi thứ sẽ tự đến với bạn”, hay “hãy thả lỏng, rồi tổn thương sẽ tự tan biến”... Những thông điệp này có thể mang lại cảm giác dễ chịu trong ngắn hạn, nhưng về lâu dài, chúng khiến con người mất đi động lực hành động, không còn chủ động giải quyết khó khăn thực tế trong cuộc sống.

4. Chữa Lành Thật Sự: Hành Trình Không Dành Cho Kẻ Lười

Chữa lành, nếu hiểu theo đúng nghĩa, không phải là một quá trình dễ dàng hay ngắn hạn. Nó không chỉ dừng lại ở việc thiền định, đi retreat hay nghe những bài nhạc thư giãn, mà còn đòi hỏi sự thay đổi thực sự trong cách tư duy, hành động và đối mặt với tổn thương. Như thiền sư Thích Minh Niệm từng nói: "Chữa lành không phải là trốn tránh khổ đau, mà là học cách ôm ấp và chuyển hóa nó thành trí tuệ." Khi ta hiểu rằng mọi tổn thương đều chứa đựng bài học, ta sẽ không còn sợ hãi mà thay vào đó, dùng nó làm nền tảng cho sự trưởng thành nội tâm.

Triết gia Friedrich Nietzsche từng nói: “Cái gì không giết được ta sẽ khiến ta mạnh mẽ hơn.” Trong một xã hội hiện đại đầy biến động, điều này đặc biệt đúng. Việc vượt qua đau khổ không chỉ là tìm kiếm sự an ủi nhất thời, mà còn là học cách xây dựng nội lực, phát triển trí tuệ cảm xúc và chủ động tạo dựng cuộc sống có ý nghĩa.

Carl Jung – một trong những nhà tâm lý học vĩ đại nhất thế kỷ 20 – cho rằng con người chỉ có thể thực sự “chữa lành” khi đối diện với bóng tối bên trong mình (shadow work), thay vì né tránh hoặc phủ nhận nó. Đây là điều mà nhiều phương pháp “chữa lành nhanh” không đề cập đến.

Do đó, thay vì chạy theo những trào lưu chữa lành mang tính bề mặt, giới trẻ cần học cách phân biệt giữa liệu pháp có căn cứ khoa học và những phương pháp chỉ mang tính tâm lý an ủi. Sự phát triển bền vững không đến từ những lời hứa hẹn dễ dàng, mà từ quá trình rèn luyện ý chí không ngừng, chấp nhận khó khăn và tìm kiếm giải pháp thực tế.

5. Kết Luận: Chữa Lành Hay Chữa Rách?

Phong trào “chữa lành” phản ánh một nhu cầu có thật của con người trong xã hội hiện đại: nhu cầu được lắng nghe, được hiểu và được giải thoát khỏi những áp lực vô hình. Tuy nhiên, không phải tất cả những gì mang danh “chữa lành” đều thực sự hữu ích.

Chữa lành không phải là một sản phẩm có thể mua bán, cũng không phải là một giải pháp tức thì. Nó là một hành trình dài, đòi hỏi sự kiên nhẫn, ý chí và khả năng đối diện với chính mình. Điều quan trọng nhất không phải là đi đâu để chữa lành, mà là hiểu rõ bản chất của sự chữa lành và áp dụng nó một cách đúng đắn trong cuộc sống hàng ngày.

Tác Giả: Ngô Thúy Hà

Kết bạn và theo dõi facebook của tác giả tại link: https://www.facebook.com/profile.php?id=61558421990993

--------------------------------

Bạn đam mê viết lách, nhận giải thưởng (tổng giá trị +15.000.000 VND/tháng, sách, chứng nhận Social Impact Awards) và muốn được tạo thương hiệu cá nhân tới hàng triệu người trong cộng đồng của YBOX.VN? Xem chi tiết tại link: http://bit.ly/TrietHocTuoiTre-Info 

(*) Bản quyền bài viết thuộc về Cuộc thi Triết học Tuổi trẻ do Ybox đồng sáng lập và tổ chức. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Ngô Thúy Hà - Nguồn: Triết Học Tuổi Trẻ". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.