Khi Đạo Đức Và Tình Thương Ngày Càng Bị Xem Nhẹ, Thì Liệu Chữ Tài Cũng Nên Phải Cân Nhắc Hay Không?

Tôi viết những dòng cảm nghĩ này, vào những ngày cuối cùng của năm cũ 2021, trước khi thềm năm mới 2022 mở ra. Thật đúng là khó hiểu, khi trong lòng tôi cứ ngổn ngang những dòng tâm sự này. Vì theo lẽ thông thường, vào những ngày cuối năm, tâm trí của tôi sẽ không có chỗ trống cho những gì mang cả tính tiêu cực và tích cực, nhằm để bản thân không bị vướng bận tâm quá nhiều mà lỡ chặng đường trước mặt. Âu cũng chỉ là suy nghĩ, nhưng lại để lâu, để dài, thành ra lại trở thành một câu chuyện vừa.

Chuyện của năm 2021, quả thật là một chiếc usb có dung lượng trên 365 gb. Vì với trải nghiệm của tôi, những năm 2018,2019, hay thậm chí là năm 2020, năm mà bắt đầu một bức tranh mới của thế giới, cũng chưa khi nào lại được điểm tô nhiều màu sắc cho đến thế, như năm 2021 vừa qua. Tôi đã có thêm nhiều màu sắc để điểm tô cho nó, cũng vì xã hội này đã đem tới cho tôi rất nhiều bài học mới, mà gói gọn lại bài học đó có ý nghĩa gì, thì có lẽ tôi cũng chỉ có thể bàn về : Đạo đức của con người trong những lúc khó khăn.

Không chỉ tôi, mà ngay cả với những người đang đọc bài viết, ắt hẳn ít nhiều cũng đã và đang trải qua những khoảng thời gian khó quên, đặc biệt khi dịch bệnh COVID-19 lại một lần nữa càn quét Việt Nam nói riêng, và thế giới nói chung. Âu cũng là những khó khăn về những ca nhiễm tăng cao, những tiếng còi xe cấp cứu liên hồi, chạy xuyên đêm để đưa những con người đang cận kề cửa tử, thoát khỏi bản án sinh mạng này trong tích tắc. Thông qua những chiếc điện thoại, hay đến những chiếc vi tính, chúng ta đều đã thấy rất rõ, sự tàn khốc của dịch bệnh này lên cộng đồng này, đáng sợ đến mức nào. Có những người may mắn còn giữ lại một nửa mạng sống ở thế giới này, cũng có những người, chỉ mới hôm qua còn là một con người khỏe mạnh, nhưng chẳng mấy chốc, họ lại chỉ còn được biết đến thông qua những hũ tro cốt đầy lạnh lẽo, và cô đơn trên chuyến hành trình trở về cuối cùng của một đời người.

 Khi tôi nhìn thấy những hình ảnh đau lòng này, trong tim tôi đầy những xúc cảm kỳ lạ về sự yêu thương bản thân, và trân trọng những người xung quanh mình. Vì thông qua những lúc khó khăn như thế này, dẫu rằng rất nhiều người đã nằm xuống, và không bao giờ quay trở lại, nhưng cũng còn có những gam màu rất tươi sáng, điểm tô cho bức tranh xám xịt của một năm khó khăn cho toàn nhân loại. Đó chính là những chuyến bay hỗ trợ nhân lực mùa dịch, hay những khoảnh khắc anh hùng đời thường trong cuộc sống, cho đến những sinh linh được cất tiếng khóc chào đời giữa muôn vàn khó khăn. Dù đó chỉ là một thoáng nhìn qua, hay những bức ảnh đơn giản, thì chúng vẫn là một nguồn động lực lớn lao, tiếp cho con người về niềm tin rằng, ở đâu đó trên thế giới này, tình thương của con người vẫn còn, thậm chí còn rất nhiều.

Tình thương của con người trong xã hội này, được ví như một điều xa xỉ, khó có khó giữ khó tìm. Vì con người bây giờ, giữa thực tế và thực dụng, họ sẽ chọn cách sống có thiên hướng thực dụng hơn. Sự sẻ chia và yêu thương lẫn nhau, ngày càng có sự mờ nhạt trong suy nghĩ của nhiều người. Khó trách được vì sao con người chúng ta đang ngày một trở nên đa nghi và không dễ tin tưởng hơn, vì ngay cả những người hằng ngày ở bên cạnh nhau, ngay cả sự tôn trọng và tin tưởng tối thiểu dành cho người thân, họ cũng không có. Khi ra ngoài thì họ lợi dụng tình thương để kiếm chác cho mình. Đến khi bị phát giác rồi, họ lại đổ lỗi cho hoàn cảnh đã biến mình thành ra một phiên bản xấu xí như vầy. Một vòng tròn luẩn quẩn không lối thoát, chỉ e rằng, chỉ một khi con người đó biết quay đầu, và tự thân bước đi trên đôi chân của mình, thì tình thương của con người, cũng sẽ không keo kiệt mà nhỏ giọt như bây giờ.

Một mặt khác của vấn đề mà tôi muốn đề cập ở đây, bên cạnh tình yêu thương và sẻ chia của con người, thì một điểm nhấn khác trong suy nghĩ của tôi trong năm 2021 nữa-đó chính là đạo đức và tài năng của một con người. 

Nghe thì có vẻ không mới, nhưng cái mới ở đây, không nằm ở đâu xa, mà chính là ở cách,mỗi con người chúng ta hành xử mỗi ngày. Nếu như tài năng được xem như là những bước đi thành công đầu tiên của một người, thì đạo đức lại chính là cây gậy giữ cho tài năng của người đó vững bền theo thời gian. Nếu như cây gậy đạo đức bị bào mòn dần dần, thì liệu rằng con người đó có còn đủ vững tâm, để tận dụng tài năng của mình theo một cách hợp pháp và không mất nhân tính hay không. Hay hỏi một câu ngược lại, nếu như con người đó chỉ là một người bình thường, nhưng cây gậy đạo đức của họ lại ngày một vững bền theo thời gian, thì khi có một cuộc thi về đích, liệu mọi người sẽ cho rằng, họ sẽ không về đích đầu tiên không ? Đáp án của câu hỏi đích thị được giải thích ngay trong câu hỏi đó, vì chúng ta có thể nhìn thấy được một sự thật vô cùng hiển nhiên trong thế giới này, nhưng ít khi nào được để tâm tới.

Điều này nhìn thì có vẻ đơn giản, nhưng để trả lời được, thì chúng ta chắc chắn vẫn phải đặt lên bàn cân công lý. Vì qua năm 2021, đặc biệt là trong những tháng gần cuối năm, ngày càng nhiều những sự việc bị phanh phui ra, mà mẫu số chung của nó đều khiến cho người đọc cảm thấy rùng mình về độ tàn ác, phẫn nộ vì sự mất nhân tính đến mức khó bút mực nào tả xiết, và ngao ngán về tương lai của thế hệ sau này. Họ tự đặt ra câu hỏi rằng : Liệu rằng sẽ còn bao nhiêu vụ án vi phạm luân thường đạo lý chưa được bóc tách ra, sẽ còn bao nhiêu mạng người vô tội sẽ phải oan ức ra đi khi thân xác bị dày vò, hay liệu rằng lối sống quá xem nhẹ về trách nhiệm của một bộ phận nào đó trong xã hội, sẽ tiếp tục phát triển theo chiều hướng tăng lên hay không. Rất rất nhiều câu hỏi hoài nghi về cách sống và cư xử của con người- hay nói đúng hơn, xã hội đang bị đưa vào một phiên tòa về đạo đức, nhân cách và lối sống.

Ở đây không chỉ đơn giản chỉ còn là một con người có tài năng nữa, mà xã hội bây giờ, điều mà họ cần nhất, chính là sự thức tỉnh về mặt đạo đức, sự đúng đắn trong hành vi, và tính trách nhiệm với mỗi hành động mà mình đã và đang làm.

Như câu nói của Bác Hồ lúc sinh thời đã từng căn dặn: “Có tài mà không có đức là người vô dụng. Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”. 

Chính câu nói này, không phải chỉ dành cho những người đang còn là học sinh ngồi trên ghế nhà trường, hay những đứa bé còn đang được dạy dỗ trong vòng tay cha mẹ, mà còn chính là đòn thức tỉnh dành cho những con người có tri thức cao hơn trong xã hội. Thậm chí ngay cả những người có tiền, có quyền, thì chuyện họ phải giữ cho mình một giới hạn đạo đức đúng đắn, cũng là điều quan trọng ngang ngửa với giá trị họ đã tạo ra bằng tài năng của họ. Vì khi càng lên cao, sự khó khăn ngày càng tăng thêm, nếu như tâm trí của chúng ta không thể giữ cho bản thân mình cân bằng giữa thiện và ác, thì chỉ cần một ngọn gió rất nhẹ thổi qua, tất cả những gì chúng ta làm được, đều sẽ biến mất trong chốc lát.

Vật chất có thể có hoặc không trong mắt mỗi người, nhưng một khi người ta nhìn thấy một con người đã không còn lương tâm, thì họ cũng không xem người đó là một phần tồn tại chính yếu trong xã hội này.

Như vậy thì, chúng ta cũng không nên quá đặt nặng về vấn đề, chỉ cần tài năng thôi là đủ. Vì đó chỉ là một tấm áo khoác tạm thời, trong lúc chờ đợi một chiếc áo mới hoàn chỉnh hơn, đó chính là chiếc áo về cả nhân cách của một con người, như thế mới là một bức tranh hoàn hảo.

 Tác Giả: Phương Vũ 

Kết bạn và theo dõi facebook của tác giả tại link: https://www.facebook.com/nhinhut214/