Đóng góp ý kiến và báo lỗi phiên bản mới tại đây

Smartphone Đã Phá Hủy Khả Năng Tập Trung Của Gen Z Như Thế Nào?

 01. Tại sao sự tập trung lại là một tài sản hiếm có trong thời đại công nghệ ngày nay.

Cuộc chiến của các nền tảng công nghệ

Sinh ra trong thời đại của kỉ nguyên công nghệ, gen Z là thế hệ sở hữu nhiều lợi thế vượt trội so với các thế hệ đi trước. Tuy nhiên, họ lại phải đối mặt với nhiều nguy cơ tiềm ẩn. Cụ thể, gen Z đã phải đánh đổi một trong những tài nguyên quý giá của tâm trí để duy trì sự kết nối thông qua mạng xã hội, đó là sự tập trung. 

Thực tế đã chứng minh, sự tập trung của gen Z ngày càng suy giảm đến từng giây, từng phút. Chúng ta có thể quan sát thực trạng trên bởi sự ra đời liên tục của các nền tảng công nghệ nhằm xâu xé sự tập trung của thế hệ này.  Điển hình là sự xuất hiện của Tiktok- ứng dụng giải trí hàng đầu cung cấp những video cực ngắn, một thứ thuốc phiện trá hình làm tổn hại nghiêm trọng đến khả năng tập trung. Bên cạnh đó, Facebook liên tục thử nghiệm định dạng short videos.  Instagram cũng không chịu thua kém khi cho ra mắt tính năng reels. Pháo đài vững chắc nhất của nền tảng nội dung chất lượng Youtube cũng đã cho ra đời Youtube shorts để thích ứng với sự tập trung nhanh và ngắn của người dùng.

Mục tiêu duy nhất mà các nền tảng công nghệ hướng đến chính là sự chú tâm của bạn. Họ sẽ liên tục cải tiến thuật toán để giữ chân bạn ở lại ứng dụng của họ càng lâu càng tốt. Họ sẽ liên tục đề xuất những nội dung bạn yêu thích, họ khiến bạn hứng thú, vui vẻ, đau buồn và phụ thuộc vào nền tảng của họ. Dần dần bạn bị thao túng tâm trí, bạn có thể dành cả ngày để lướt mạng mà không thể ngừng lại được. Cuối cùng, bạn trở thành con nghiện mạng xã hội từ lúc nào không hay?

Thế hệ ưa thích sự đa nhiệm toàn năng

Là thế hệ ra đời với nhiều lợi thế, gen Z luôn mang trong mình áp lực phải hoàn hảo, giỏi giang, biết khẳng định mình. Khái niệm làm việc đa nhiệm Multitasking được ra đời để thể hiện sự toàn năng trong năng suất làm việc của gen Z. Vậy làm việc đa nhiệm có thực sự hiệu quả?

Trong lời mở đầu của cuốn sách “Deepwork - Làm ra làm, chơi ra chơi”, tác giả Carl Newport đã trích dẫn một câu nói ngắn gọn thể hiện mối quan hệ nhân quả giữa thành công và phương pháp để đạt được nó:

“Thành công không phải là phép màu nhiệm hay sự lừa gạt, nó chỉ đơn giản là học cách tập trung.”

Đã bao giờ bạn say sưa làm một việc gì đó mà quên đi tất thảy thế giới quanh mình? Bạn không nghe thấy tiếng ồn nào hết, bạn có thể quên ăn, quên ngủ chỉ để được tiếp tục làm việc đó…Tập trung- một từ khóa mà chúng ta đều nhắc nhở nhau khi muốn hoàn thành một nhiệm vụ hay mục tiêu bất kì. Đó là khả năng hội tụ toàn bộ thể lực, trí lực vào một việc gì đó và loại bỏ hoàn toàn những yếu tố phân tâm.Đối với một người làm sáng tạo, sự tập trung là điều tối quan trọng để có thể tạo ra một bài viết/sản phẩm chất lượng. Ngay cả khi bạn không phải là một người sáng tạo nội dung, việc tập trung sâu cũng sẽ giúp bạn cảm nhận được niềm vui trong công việc thay vì làm việc hời hợt trong sự xao nhãng. 

Có một sự thật rằng:  làm việc tập trung sẽ khiến bạn tiêu hao năng lượng, nhưng làm việc hời hợt còn tiêu tốn năng lượng của bạn hơn rất nhiều. Bởi lẽ, khi sự tập trung bị phân tán, tâm trí của bạn phải phụ trách cùng lúc nhiều tác vụ khác nhau dẫn đến hậu quả là không một tác vụ nào được hoàn thành một cách triệt để. Nếu bạn cứ tiếp tục vừa làm việc, vừa lướt facebook, vừa nghe nhạc, vừa trả lời email, bạn sẽ có cảm giác mình làm được rât nhiều việc nhưng thật ra chẳng có tác vụ nào được thực sự làm cả. 

 “Nếu bạn đuổi theo hai con thỏ cùng lúc, bạn sẽ vuột mất cả hai”-Warrent Buffet. 

Trong một xã hội luôn luôn đề cao đa nhiệm, việc bạn lựa chọn theo đuổi làm việc đơn nhiệm tưởng chừng kém năng suất hơn, nhưng thực ra bạn đang lựa chọn một phương thức làm việc có khả năng tối đa hóa năng suất của bạn. Trong cuốn “Flow” (Dòng chảy), tác giả Mihaly Csikszentmihalyi có viết: “Niềm vui không phụ thuộc vào việc bạn làm mà phụ thuộc vào cách bạn làm nó.” Dù công việc của bạn có nhàm chán đến đâu thì khi bạn chú tâm tuyệt đối vào công việc bạn đang làm, bạn vẫn có thể tìm thấy niềm vui đích thực từ công việc đó. “Flow” không chỉ giúp bạn tối ưu năng suất làm việc mà còn giúp bạn tận hưởng quá trình đó.Thật đáng tiếc, trong thời đại ngày nay, sự tập trung đã trở thành một thứ tài sản hiếm hoi khi nó liên tục bị đánh cắp bởi một kẻ thù mà chúng ta luôn sở hữu bên cạnh, đó là ĐIỆN THOẠI THÔNG MINH. 

Tóm lại, sự tập trung là một tài sản hiếm có và nó rất dễ dàng bị phá vỡ bởi những tác nhân xung quanh, đặc biệt là smartphone. Vậy làm sao để ‘cai nghiện’ việc sử dụng điện thoại trong vô thức?




02. Tư duy cần có khi “cai nghiện” smartphone. 

Nhiều bạn nghĩ rằng “cai nghiện” đồng nghĩa với việc từ bỏ hoàn toàn và ngay lập tức. Tư duy nóng vội này sẽ dần đến việc bạn không những không thể “cai nghiện’ mà còn “nghiện nhiều hơn”.

Tại sao lại như thế? 

Hãy cũng xem xét ví dụ sau, bạn là một người nghiện đồ ngọt, ngày nào bạn cũng phải ăn bánh ngọt, uống trà sữa. Đột nhiên, bạn nhận ra mình tăng cân quá nhiều và bạn muốn giảm cân ngay lập tức. Bạn nghĩ đơn giản rằng, muốn giảm cân thì chỉ cần nhịn ăn là được. Thế là bạn lập tức cắt hết khẩu phần bánh ngọt và trà sữa ra khỏi thực đơn. Việc làm này khiến bạn phải nỗ lực kiềm chế cơn thèm ăn nhưng bạn không nhận ra rằng bạn càng ức chế cơn thèm thì bạn lại càng thèm đồ ngọt. Não bộ của bạn đã quen với việc nhận được sự thỏa mãn từ đồ ăn nên nó sẽ trở nên khó chịu khi thiếu đi nguồn cung cấp sự thỏa mãn đó. 

Tương tự, bạn đang nghiện lướt tiktok khoảng 4-5 tiếng mỗi ngày. Tự dưng một ngày đẹp trời, bạn ngăn cấm bản thân không được lướt tiktok nữa, bạn quyết tâm phải từ bỏ và cai nghiện ngay lập tức. Hệ quả là não bộ của bạn sẽ cảm thấy cực kì khó chịu khi nó bị thiếu đi một lượng dopamine đáng kể (một loại hormone hạnh phúc)  đến từ việc lướt tiktok. Theo đó, bạn có thể cố gắng chịu đựng hết một ngày đầu tiên và nhanh chóng quay lại thói quen xấu vào ngày thứ hai với cường độ lớn hơn. Thay vì lướt tiktok 4,5 tiếng, bạn sẽ lướt 6-7 tiếng để bù lại cảm xúc thỏa mãn bị chèn ép của ngày đầu tiên. 

 Vì thế, việc bạn cần làm không phải là cố gắng triệt tiêu cảm giác thèm muốn khi lướt mạng xã hội. Thay vì thế, bạn cần hiểu rõ: 

“Mình lướt mạng để làm gì?”, 

“Mình sẽ dành bao nhiêu thời gian cho việc lướt mạng?”...

Việc giới hạn thời gian sử dụng điện thoại và giảm dần thời lượng tiếp xúc với công nghệ sẽ khiến quá trình “cai nghiện của bạn hiệu quả và triệt để hơn. 

Hãy nhớ rằng: việc bạn dùng smartphone có chủ đích khác xa hành động lướt mạng theo bản năng.

Bạn lướt vì không có gì để làm, thậm chí chỉ để giết thời gian hoặc giải quyết sự buồn chán, cô đơn trong ngắn hạn.

Thêm vào đó, mình không viết bài này để khuyên các bạn ‘vứt bỏ” smartphone hay anti công nghệ. Mình chỉ mong bạn có thể biến công nghệ hay chiếc smartphone của mình trở thành một công cụ đắc lực để giúp cuộc sống của bạn trở nên năng suất, trọn vẹn hơn.



 

03. 05 thói quen giúp bạn “cai nghiện” smartphone ngay lập tức

Dưới đây, mình sẽ chia sẻ với 05 thói quen mà mình đã thực hành trong suốt hai năm qua để giảm thiểu tối đa thời gian lướt mạng.

01. Tắt noti, bật chế độ máy bay khi làm việc.

Khi làm việc, mình sẽ tắt toàn bộ noti và tắt wifi. Nếu những ai thực sự có việc gấp cần liên lạc, họ sẽ gọi điện thoại thường cho mình. Ngoài ra, mình tự đặt ra một vài khung giờ nhất định và chỉ check noti và đăng bài vào những khung giờ đó. Cụ thể:

9-9h30: check mail công việc.

12-13h: check mail, đọc lướt tin tức thời sự nổi bật, fb…

17-17h30: check mail công việc.

21-22h: viết và đăng bài lên blog, facebook

02. Với mạng xã hội, sử dụng website thay vì app.

Thay vì sử dụng app facebook, mình sử dụng website: facebook.com. Việc mình sử dụng website sẽ tạo ra rào cản khiến mình phải qua 1,2 bước mới có thể vào facebook, điều đó khiến mình có thể dễ dàng “cai nghiện” thay vì chỉ bấm vào app là dùng được luôn. Tường tự, mình áp dụng điều này cho Tiktok và Instagram.

03. Đặt giới hạn thời gian sử thoại (screen time limited vớii iphone).

Với các bạn dùng android, bạn có thể tải App Digital Detox hoặc AppDetox để quản lí thời gian sử dụng app nha.

Đặc điểm của những app detox này đó là: bạn sẽ cài đặt mục tiêu thời gian sử dụng một app/nhiều app (tùy bạn chọn..Khi bạn dùng hết khoảng thời gian cho phép, app detox sẽ không cho bạn vào ứng dụng đó nữa. App sẽ liên tục nhắc nhở bạn giống như một trợ lí ảo vậy.

Một lưu ý nữa đó là khi các bạn cài đặt thời gian thì chúng mình nên giảm dần dần nhé. Ví dụ, mình đang dùng Tiktok 3h một ngày thì mình sẽ giảm dần xuống 2,5 tiếng, 2 tiếng, 1,5 tiếng….

04. Không mang điện thoại lên giường đi ngủ, hoặc để cách xa giường 2-3  mét.

Mình thấy có nhiều bạn hay để điện thoại ở đầu giường hoặc trong tầm với, nên khi đi ngủ, tay bạn vẫn cứ lướt lướt không thể dừng được. Để ngăn chặn thói quen này, bạn hãy thử đặt điện thoại ở xa giường 2-3m. Khoảng cách sẽ khiến bạn cảm thấy “lười” và “ngại” vì phải đi xa mới lấy được điện thoại.

05. Dùng kindle để đọc sách thay vì lướt mạng

Cách tốt nhất để từ bỏ một thói quen xấu đó chính là thay thế nó bằng một thói quen tốt.

Ngày trước, mỗi khi có thời gian rảnh, mình cũng hay quen tay cầm điện thoại lên để phân tán sự buồn chán. Nhưng từ khi sử dụng kindle để đọc sách, thói quen lướt mạng vào lúc rảnh của mình được bỏ hẳn.




Kết:

Smartphone không xấu.

Có chăng là cách chúng ta sử dụng smartphone như thế nào?

Bạn có hai lựa chọn.

Một là trở thành một user thông thái. Điều này rất khó và đòi hỏi sự kiên nhẫn, kỉ luật.

Hai, bạn chỉ đơn giản là một kẻ phụ thuộc, một nô lệ và biến điện thoại trở thành cuộc sống.

Bạn sẽ lựa chọn để trở thành ai?    

Mong rằng sau bài viết này, bạn có thể bắt đầu dùng phone cho thật smart và quan trọng nhất là hiểu đúng nghĩa của từ smartphone.

—---

Tóm tắt 05 thói quen giúp bạn “cai nghiện” smartphone hiệu quả

01. Tắt noti, để chế độ máy bay khi làm việc

02. Với các mạng xã hội, sử dụng website thay vì app

03. Đặt giới hạn thời gian sử dụng app hoặc limited time screen

04. Đặt điện thoại cách xa đầu giường 2-3m.

05.  Dùng kindle để đọc sách thay vì lướt mạng.

-----

Bài viết có nguồn tư liệu tham khảo từ 02 cuốn sách "Deepwork Làm ra làm chơi ra chơi" - Carl Newport và "Flow" (Dòng chảy) của Mihaly Csikszentmihalyi

--------

Tác Giả: Khánh Linh Trương

Kết bạn và theo dõi facebook của tác giả tại link: https://www.facebook.com/linhhkhanhtruong/

-------------------------------

Bạn đam mê viết lách, nhận giải thưởng (tổng giá trị +22,000,000 VNĐ / tháng, sách, chứng nhận Social Impact Awards) và muốn được tạo thương hiệu cá nhân tới hàng triệu người trong cộng đồng của YBOX.VN? Xem chi tiết tại link: http://bit.ly/TrietHocTuoiTre-Info 

(*) Bản quyền bài viết thuộc về Cuộc thi Triết học Tuổi trẻ do Ybox đồng sáng lập và tổ chức. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Tên tác giả - Nguồn: Triết Học Tuổi Trẻ". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.


----------------------------

Hợp Tác Cùng YBOX.VN Truyền Thông Miễn Phí - Trả Phí Theo Yêu Cầu tại http://bit.ly/YBOX-Partnership

425 lượt xem, 206 người xem - 211 điểm