Ngày hôm nay của bạn như thế nào?

Bạn gặp vấn đề trong cuộc sống gia đình, chuyện tình cảm hay chuyện công việc, học hành? Bỗng buổi sáng thức dậy bạn cảm thấy yếu đuối, không còn sức lực hay niềm say mê gì với cuộc sống? Hãy bình tĩnh, ngồi xuống hay nằm đều được, hãy lật giở từng trang của cuốn Suy tưởng, Marcus Aurelius sẽ dạy bạn vượt qua câu chuyện của chính mình. “Rồi bạn cũng sẽ biết rằng niềm vui hay nỗi buồn chẳng có gì khác hơn một làn sương khói"

Marcus Aurelius – một vị vua trở thành triết gia

    Marcus Aurelius là một vị vua của xứ La Mã nhưng đồng thời cũng là một nhà triết học nổi tiếng trong phái Khắc Kỷ. Chúng ta cần phải biết rằng, triết học ở đây không phải được hiểu theo nghĩa “Khiến triết học trở nên dễ hiểu là tự sát đối với triết học”. Tức là triết học hiểu theo nghĩa thông thường là một bộ môn trừu tượng nghiên cứu bản chất của vũ trụ, con người và vị trí của con người trong thế giới. Hầu hết mọi người đều coi triết học là một môn học hàn lâm và “khó nhằn” chính bởi những quy luật, khái niệm, phạm trù và cách diễn giải khác nhau của hàng trăm, hàng ngàn triết gia càng làm cho triết học trở nên mù mịt, khó tiếp cận tới rộng rãi mọi người. Phái khắc kỷ nói chung và Marcus Aurelius nói riêng lại khác, họ xem triết học là bộ môn cung cấp cho con người một bản đồ cuộc sống hữu ích, “một bộ quy tắc sống mà người ta sống theo nó”.

Làm thế nào để sống hạnh phúc?

    Hạnh phúc (eudaimonia) là cái đích mà đại đa số con người hướng đến. Trong cuộc sống không phải chưa từng có ai hạnh phúc nhưng nhìn chung nó chỉ là một thiểu số nhỏ giữa vô vàn những nỗi buồn, sự cô đơn, căng thẳng, mất phương hướng thậm chí không còn mục đích sống. Nhất là trong giai đoạn hiện nay, khi mạng xã hội bùng nổ, con người xích lại gần nhau hơn, chúng ta càng biết nhiều những câu chuyện buồn và nhận ra nó đang bao phủ rộng rãi trong đời sống, đặc biệt là giới trẻ. Ngày hôm nay, bạn có từng nhớ đến những chuyện vui của tháng trước, tuần trước thậm chí là hôm trước không? Vậy mà tại sao nỗi buồn lại theo bạn hết ngày này sang ngày khác lâu như vậy? Mỗi khi buồn các bạn hãy nhớ những gì mà Marcus Aurelius đã phải trải qua: ông có 13 người con thì có đến 7 người mất sớm đó là nỗi đau phân li; vợ ông đã làm cho một người bạn đứng lên lật đổ ngai vàng của ông đó là nỗi đau phản bội; đại dịch Antonine đã khiến cho rất nhiều người dân của ông tử vong đó là nỗi đau bất lực; cuối đời ông phải trải qua cuộc sống ốm yếu rồi mất đi đó là nỗi đau bệnh tật.  Rõ ràng nỗi buồn khó chế ngự hơn niềm vui, vậy Marcus Aurelius đã làm gì để có thể vượt qua được những bất hạnh của bản thân? Ông đã dạy chúng ta điều quan trọng để hạnh phúc là cần phải biết chấp nhận!

“Hãy thích nghi với cuộc sống mà bạn đã được ban tặng; và thực sự yêu thương những người mà số phận đã vây quanh bạn" Marcus Aureliu

Chấp nhận để hạnh phúc!

    Những dòng đầu tiên của Quyển 2 (Quyển bắt đầu nói về cách sống) Marcus Aurelius viết: “Khi bạn thức dậy vào buổi sáng hãy tự nhủ: những người mà mình phải tiếp xúc hôm nay chắc sẽ là những kẻ dề dà, vô ơn, kiêu căng, bất lương, ghen ghét, và cáu bẳn. Bọn họ như thế bởi họ không thể biết cái gì là tốt cái gì là xấu. Nhưng tôi đã thấy cái đẹp của điều thiện, cái xấu của điều ác, đã nhận ra rằng kẻ làm điều xấu có một bản chất liên quan đến bản chất của tôi – không cùng dòng máu nhưng cùng tâm trí, và có chung một phần bản mệnh. Và như thế không ai trong bọn họ có thể làm tổn thương tôi. Không ai có thể lôi kéo tôi vào điều xấu. Tôi cũng không thể giận giữ với người anh em của tôi hay ghét anh ta. Chúng tôi được sinh ra để làm việc với nhau như tay, chân, với mắt, như hai hàm răng, trên và dưới. phá rối nhau là phi tự nhiên. Cảm thấy giận giữ một ai đó, quay lưng lại anh ta, chính là phá rối”. Như vậy chúng ta hãy chấp nhận và tự xác định mỗi ngày trải qua sẽ xuất hiện những thử thách, nghịch cảnh, chúng ta có thể sẽ gặp người xấu nhiều hơn người tốt. Điều cần làm đó là chúng ta nên hân hoan đón nhận nó bằng một thái độ tích cực, bằng một nụ cười bình thản chứ không phải là nét mặt cau có với sự co rúm của những nếp nhăn trên trán. Chính nghịch cảnh sẽ giúp chúng ta hiểu bản thân mình hơn, biết được những người thực sự quan tâm ta, đến bên ta bằng sự chân thành chứ không phải vì một mục đích nào đó. Chấp nhận những gì đang diễn ra không phải chỉ là bỏ qua nó cho xong mà là sự tự ý thức của bản thân rằng mình đã vượt qua nó để khôn ngoan và kiên cường hơn. Phải nhìn nhận rằng có những bài học trong cuộc sống chỉ được biết thông qua thất bại. Bởi vậy chúng ta cần cảm ơn thất bại, chính nó đã mở ra một thế giới khác, giúp ta hiểu rõ con người mình hơn.

    Một buổi sáng thức dậy ta có thể nhận được tin nhắn báo tình hình sức khoẻ bản thân hoặc gia đình không được ổn , rồi chúng ta giật mình xem lại tài khoản ngân hàng thì thấy số dư chỉ còn lại vài con số; một buổi sáng chúng ta phải ngồi trên chiếc xe cà tàng, thời tiết thì oi bức, xung quanh thì hàng dài người chen chúc nhau qua ngã tư đèn đỏ; một buổi sáng khác ta gặp phải một kẻ “trời ơi đất hỡi” đố kị, ganh ghét nói xấu sau lưng mình, ta vẫn sẽ mỉm cười cho qua vì đó là chuyện thường tình không có gì là lạ! Chúng ta không thể giao phó cuộc đời mình cho người khác, chúng ta không thể vì nét mặt người khác thay đổi mà lo lắng hay sợ hãi. Cũng chính bởi lí do đó, trong mọi hoạt động chúng ta cũng không nên soi xét người khác “không gì thảm hại hơn những người cứ chạy vòng quanh “đào bới vào những gì nằm bên dưới” và điều tra thăm dò sâu vào linh hồn của những người xung quanh họ, mà không bao giờ nhận ra rằng tất cả những gì bạn cần làm là chăm chú vào sức mạnh bên trong bạn”. Chúng ta đừng nghĩ đến việc người khác đánh giá chúng ta như thế nào mà hãy tự suy xét và đánh giá chính bản thân mình. Đức hạnh chính là tấm gương phản chiếu rõ nhất để chúng ta nhìn lại.

Vậy cần phải làm gì để có đức hạnh?

    Marcus Aurelius khuyên chúng ta cần phải “tôn thờ nó một cách chân thành”, nghĩa là trong mọi việc từ suy nghĩ, lời nói đến hành động cần phải tránh bị vấy bẩn bởi những yếu tố bên ngoài, tránh trở thành người vô mục đích và bất mãn với tự nhiên. Điều đó có nghĩa là sức mạnh để vượt qua khó khăn nằm ở việc con người giữ cho tâm hồn luôn yên bình, không bị ảnh hưởng bởi ngoại cảnh, “không làm điều gì tuỳ tiện hay bất lương, lừa đảo; không phụ thuộc vào chỗ người khác làm gì hay không làm gì”. Hạnh phúc sẽ đến khi chúng ta không còn để tâm đến việc người khác nói gì, nghĩ gì hay làm gì. Điều đáng quan tâm đó chính là việc chúng ta làm có đúng không, có nên làm không? Chúng ta cần phải hoàn thành mọi chuyện một cách cố gắng hết khả năng của bản thân. Mỗi ngày, mỗi giờ cần phải xác định rõ bổn phận của chúng ta là gì? Chỉ khi đó chúng ta mới có thể làm tròn trách nhiệm của bản thân.  

Không chỉ sống mà hãy sống tốt trong từng phút giây

    “Để ý xem mọi vật trôi qua và biến mất nhanh như thế nào – những gì mới lúc này đây, đã qua đi”. Đời người vốn hữu hạn, tồn tại trong chốc lát, chính vì vậy cần phải làm những điều đúng đắn nhất. Chúng ta không được làm việc một cách bừa bãi, vô tổ chức, không theo một nguyên tắc nào cả. Không nên sống với suy nghĩ đời người còn dài, còn nhiều thời gian để làm, việc hôm nay để mai rồi tính. Nó giống suy nghĩ của một số bạn trẻ khi đi học, đi làm nghĩ rằng còn nhiều thời gian để ôn tập, hoàn thành công việc được giao, đa phần có tư tưởng phải để “nước đến chân mới nhảy” và khi nhận ra thì đã quá muộn. Bởi vậy, trong mọi hoạt động cần phải ghi nhớ khi còn sống, còn được học tập, làm việc, vui chơi thì phải sống cho thật tốt! Hãy sống và hành động như thể đó là ngày cuối cùng trong cuộc đời bạn! Hãy làm tròn trách nhiệm của bản thân, nếu bạn là một người thợ đánh giày hãy đánh cho đôi giày của khách thật sáng, nếu bạn là một người nông dân hãy chăm chút cho cánh đồng tươi tốt, nếu bạn là một người kỹ sư hãy thiết kế công trình thật chắc chắn… Dù là bất cứ nghề gì hay công việc gì hãy làm cho thật tốt, hãy say mê “như thể Michaelangelo đang vẽ tranh, … Beethoven đang soạn nhạc, … Shakespear đang làm thơ”. Khi đó chúng ta sẽ cảm nhận rõ giá trị của bản thân. Mỗi buổi sáng khi thức dậy, chúng ta hãy thầm cảm ơn vì mình đã may mắn như thế nào khi còn được sống, được cười, được gặp mọi người xung quanh. 

"Bất cứ nơi nào bạn có thể dẫn đầu cuộc sống của mình, bạn có thể dẫn đến một điều tốt đẹp" Marcus Aurelius

Chú tâm vào chính bản thân mình

    “Mặt trời có làm công việc của mưa không?”

    Rất nhiều người đã thờ ơ với chính bản thân mình, họ trải qua những buổi sáng với ước mơ muốn trở thành một người khác. Họ đi học, đi làm, tiếp xúc mọi người với một cơ thể tổn thương bởi nhiều nỗi buồn sâu đậm. Mỗi người được sinh ra đã là một ân huệ của tạo hoá, chỉ khi tự yêu bản thân mình, chúng ta mới có thể thấy được vẻ đẹp của cuộc đời.

    Chính bởi đời người là ngắn ngủi cho nên chúng ta không được lãng phí thời gian vào việc soi mói, phán xét đời sống của người khác. “Tập trung mọi phút như một người La Mã – như một con người – và làm những việc trước mắt bạn một cách chính xác, thật sự nghiêm túc, ân cần, hồ hởi, và công bằng. Và tránh tất cả mọi thứ khác làm sao nhãng”. Nếu chúng ta đang bị sao nhãng bởi một người hoặc một việc nào đó, chứng tỏ chúng ta đang có nhiều thời gian rảnh rỗi. Nếu vậy, hãy tận dụng thời gian cho bản thân mình bằng cách học một cái gì phù hợp. “Hãy lựa chọn cái gì tốt nhất! – Cái tốt nhất là cái có lợi cho tôi”. Có thể học thêm một ngoại ngữ mới, hoặc ngồi thiền định nhìn lại chính mình, hoặc đi bộ tản mạn quanh công viên, hoặc làm bất cứ điều gì có lợi cho bản thân. Nếu hàng tối bạn lướt mạng xã hội mà cảm thấy đố kị với cuộc sống của người khác thì hãy bỏ ngay điện thoại xuống, mở một bản nhạc, hoặc đi ngủ luôn cho khoẻ!

Tôn trọng tự nhiên

    Tất cả những gì thuộc về tự nhiên đều đẹp, như cách phân tích của Marcus Aurelius thì những vết nứt toác của chiếc bánh mì, cái bóng dáng tàn tạ của cây ô liu, cái trán đầy nếp nhăn của con sư tử… tất cả dù thế nào thì vẫn có vẻ đẹp riêng. Chúng ta cần có sự đồng cảm, trái tim cần giao hoà với thiên nhiên, chỉ khi đó chúng ta mới yêu thích và nhận ra sự quyến rũ của mọi thứ. Nếu không thể đồng cảm, chúng ta cần học cách thích nghi với những sự việc mà chúng ta phải đối diện, nó sẽ tạo ra “sức mạnh hướng nội của chúng ta, khi nó thuận theo tự nhiên”. Thuận theo tự nhiên tức là con người cần phải hành động theo nguyên tắc của tự nhiên, những nguyên tắc đó giúp con người không hành động bừa bãi, thiếu suy nghĩ.

    Chúng ta cần phải biết yêu cả những điều tồi tệ nhất “ngay cả sự vô tâm của tự nhiên cũng có cái duyên dáng, cái quyến rũ của nó”. Mỗi ngày chúng ta hãy dành thời gian thưởng thức một tách trà, nghĩ đến những khoảnh khắc chúng ta đã trải qua và mỉm cười sảng khoái vì tại sao chúng ta lại làm như thế! Chỉ khi tôn trọng tự nhiên chúng ta mới chạm đến điều thiện của chính mình, thấy được vẻ đẹp của mọi thứ, dù gặp khó khăn cũng không đổ lỗi cho hoàn cảnh, dù giận giữ cũng không có những lời nói làm tổn thương người khác.

    Khép lại những trang sách của cuốn Suy tưởng, chúng ta có thể khẳng định Marcus Aurelius là một ông vua triết gia lỗi lạc. Chúng ta sẽ nhớ đến các triết lý của ông nhiều hơn là trên cương vị người đứng đầu nhà nước La Mã. Rõ ràng “mọi sự vật đẹp đẽ, chúng đẹp và đủ tự bản thân chúng”, ngay cả sự căng thẳng, nỗi bất hạnh của con người phải trải qua cũng vậy. Quan trọng là mỗi người sẽ có cách nhìn nhận chúng khác nhau. Để vượt qua nó có nhiều cách nhưng chúng ta hãy thử học theo những lời dạy của Marcus Aurelius. Biết đâu chúng ta sẽ tìm ra được chìa khoá để có thể mạnh mẽ mở cánh cổng tương lai đầy màu sắc!

Tác giả: Trần Trọng

--------------------------------

Bạn đam mê viết lách, nhận giải thưởng (tổng giá trị +22,000,00VNĐ / tháng, sách, chứng nhận Social Impact Awards) và muốn được tạo thương hiệu cá nhân tới hàng triệu người trong cộng đồng của YBOX.VN? Xem chi tiết tại link: http://bit.ly/TrietHocTuoiTre-Info

(*) Bản quyền bài viết thuộc về Cuộc thi Triết học Tuổi trẻ do Ybox đồng sáng lập và tổ chức. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Tên tác giả - Nguồn: Triết Học Tuổi Trẻ". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ