Hân Bùi@Viện Sách - Bookademy
5 năm trước
[Bookademy] Review Sách “Một Chỗ Trong Đời”
Tuy nhiên, thế giới trí thức, tư sản của Pháp không đơn giản là có tiền sẽ hòa
nhập được. Ông có thể kiếm được nhiều tiền, học hỏi cách cầm dao nĩa tại bàn
ăn, học cách phối đồ cho hợp nhãn… ông vẫn không thể hòa nhập được với thế giới
ấy nếu ngôn ngữ ông dùng vẫn là của nông dân. Người cha ấy biết rõ điều đó.
Bằng chứng là ông luôn từ chối sử dụng những từ ngữ không nằm trong vốn từ vựng
của mình, ông tỏ ra cứng nhắc, rụt rè, không bao giờ dám đặt câu hỏi, ông lúc
nào cũng ở trong nỗi ám ảnh, hoang mang, lo sợ những người xung quanh nhìn ra mình
là kẻ quê mùa.
Nhưng cũng người cha ấy, cố hết sức cho cô con gái được ăn học tử tế để đặt
chân được vào giới tiểu tư sản - điều ông luôn muốn mình làm được khi còn trẻ.
Khi con ông được thế giới ấy đón chào, thì ngay lập tức một hố sâu “mang tính
giai cấp, nhưng kỳ dị, không tên, như tình yêu bị ngăn cách” hình thành giữa
hai cha con. Ngôn ngữ của họ dần dần trở nên khác biệt nhau, như thể không hòa
nhập được. Nó hiện hữu rõ ràng và ảnh hưởng sâu sắc hơn bất cứ xung đột nào: “Trong các ký ức của tôi, tất cả những gì liên quan đến ngôn ngữ
đều là nguyên nhân của sự oán hận, của những cuộc cãi vã đau lòng, còn hơn cả
vấn đề tiền bạc.”
Cho đến khi “chúng tôi không còn gì để nói với nhau nữa.”
Tất nhiên, một người cha như thế không thể nào bày tỏ được tình yêu dành cho cô
con gái của mình, cho dẫu là bằng lời, bằng ánh mắt trìu mến hay cử chỉ nâng
niu, chiều chuộng. Tất cả những gì ông làm, là cho con gái mình mọi thứ tiện
nghi mà mọi đứa trẻ bằng tuổi cô đều có; là nghiêm khắc mắng mỏ, bắt cô học
hành tới nơi tới chốn; và cố không làm cô mất mặt trước bạn bè bởi xuất thân cơ
cực của cha mình.
Đáp lại cách thể hiện tình yêu vụng về của người cha ấy, là một quyển sách mà
cô con gái viết dành riêng cho ông, nhưng lại chẳng một lần đề cập đến tên ông,
cũng chẳng một lần dùng những từ ngữ dịu dàng để diễn tả cảm xúc mà đáng lẽ ra
một cô giáo, một người viết văn cần phải có khi kể về người cha mình hằng yêu
kính.
…để thuật lại một cuộc đời chỉ mải lo việc cơm áo, tôi không có quyền vị nghệ thuật trước tiên, cũng không có quyền tìm cách tạo ra thứ gì đó “khiến người ta say mê” hay “gây xúc động”. Tôi sẽ tập hợp lại những lời nói, hành động, sở thích của cha tôi, những sự kiện nổi bật trong đời ông, tất cả các dấu hiệu khách quan về một cuộc đời mà tôi cũng đã từng chia sẻ.
Annie Ernaux truyền tải những mẩu chi tiết vụn vặt ấy
một cách trung lập và công tâm nhất. Bà không bộc lộ quá nhiều thái độ cá nhân
dành cho nhân vật, càng không cố lái cảm xúc cho người đọc. Họ sẽ chỉ dựa vào
những tình tiết được cung cấp để tự đánh giá nhân vật theo trực giác của chính
mình.
Không có chút thi vị nào của hồi ký, cũng chẳng có gì là châm biếm
hài hước, lối viết nhạt nhẽo đến với tôi một cách tự nhiên, chính là lối viết
tôi vẫn dùng ngày trước để biên thư cho bố mẹ, kể những tin tức chính.
Khi dùng giọng văn lạnh lùng như vậy, có lẽ Annie
Ernaux đã chuẩn bị trước cho tình huống bản thân sẽ bị đánh giá là “vô tâm”,
thậm chí là “bất hiếu”. Tuy nhiên, ngẫm kĩ sẽ thấy, đằng sau mỗi câu chữ tưởng
chừng khô cứng kia là tất cả sự kính trọng và thương yêu mà bà biết rằng bao
nhiêu bóng bẩy cũng không nói hết được. Hơn ai hết, Annie hiểu cha mình – người
đàn ông chưa từng biết đến hai từ “lãng mạn” – sẽ phật ý nếu bà dùng sự hoa mỹ,
kiểu cách để viết về ông. Và chính vì thế, bà dùng lối viết giản đơn gần như
nhạt nhẽo này, với hi vọng một lần đủ sức dùng ngôn từ xoá bỏ khoảng cách giai
cấp tồn tại bất biến giữa hai cha con, dẫu ông không còn trên đời nữa.
Thế mà, chính giọng văn lạnh lùng này khiến tôi không ít lần thấy tim mình nhói
đau. Tôi nghĩ về cha mình, về những lần cha con chúng tôi tranh cãi vì bất đồng
quan điểm. Không chỉ bởi khoảng cách thế hệ, mà còn là thứ mà Annie Ernaux gọi
là “khoảng cách giai cấp”. Suốt phần đời làm lụng của mình, cha tôi chỉ dừng
lại ở vị trí của một công nhân, không hơn không kém. Điều đó dẫn đến việc cha
tôi luôn luôn nói chuyện bằng ngôn ngữ địa phương, đôi khi có phần thô thiển.
Cha tôi không hiểu về những phát triển công nghệ; không nắm bắt được những câu
chuyện mà tôi nói với bạn bè xung quanh các vấn đề chính trị, kinh tế hay tình
hình xã hội; cha không hiểu sở thích về phim ảnh, âm nhạc, sách báo hay kể cả
ăn uống của tôi; cha không hiểu những quyển sách giáo trình toàn tiếng Anh dày
cộm mà lúc nào tôi cũng ôm theo bên mình,… Và cũng như người cha trong câu
chuyện trên, cha tôi chưa một lần thể hiện tình yêu của mình, ngược lại, thường
nổi cáu với tôi, la mắng tôi, nghiêm khắc với tôi.
Vì vậy, tôi chỉ biết cáu giận và ấm ức. Tôi ấu trĩ tự nhủ mình sau này lớn lên
nhất định sẽ cao chạy xa bay. Mãi cho đến khi cầm quyển sách Một chỗ trong
đời, tôi mới hiểu ra rằng, tất cả những gì cha tôi mong muốn, là đưa con mình
thoát ra khỏi số kiếp khó nghèo vất vả mà cha đã phải gánh chịu gần như cả cuộc
đời. Kể cả cái mơ ước “cao chạy xa bay” thuở ấy, cũng là do cha lặng thầm đánh
đổi mồ hôi, xương máu để giúp tôi biến nó thành hiện thực. “Ông đã nuôi tôi khôn lớn để tôi tận hưởng một thứ xa xỉ mà bản
thân ông không hề biết đến”.
Hoá ra, đằng sau sự thô lỗ ấy, đằng sau những dằn vặt, cay nghiệt ấy, vẫn là
tình yêu, là niềm tự hào lớn lao mà cha dành cho con – cả cha tôi lẫn người cha
trong quyển sách ấy – niềm tự hào rằng bản thân, dù có bần hàn và quê kệch,
cũng đã dưỡng dục con gái mình thành công.
Tôi muốn thông qua bài viết này, gửi lời cảm ơn từ tận trái tim đến tất cả
những người cha như thế - những người cha đã làm mọi cách, vượt qua nghèo đói,
vượt qua bao vất vả, vượt qua mọi khó khăn, để dành tất cả những gì tốt đẹp
nhất cho con mình.
Nguồn: Trương Lê Thi Thi – nhanam.tumblr
--------
Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin
thú vị về sách tại link:
https://www.facebook.com/bookademy.vn/
Tham gia cộng đồng Bookademy để có cơ hội đọc và nhận những cuốn
sách thú vị,
đăng ký CTV tại link: https://goo.gl/forms/7pGl3eYeudJ3jXIE3
----------------------------
Hợp Tác Cùng YBOX.VN Truyền Thông Miễn Phí - Trả Phí Theo Yêu Cầu tại http://bit.ly/YBOX-Partnership
2,745 lượt xem