Nguyễn Tuấn Nguyên@Viện Sách - Bookademy
7 năm trước
[Bookademy] Review Sách “Sức Mạnh Của Thói Quen” - Khi Thành Công Trở Thành Một Thói Quen
Đã bao giờ bạn tự hỏi tại sao nhiều người không thể cai được thuốc lá dù đã được động viên hết mực từ bạn bè, gia đình và truyền thông? Việc đó dễ dàng mà, phải không? Ồ, nó có thực sự dễ dàng như bạn nghĩ không?
Thói quen là gì? Nó có đơn thuần chỉ là những việc bạn làm hàng ngày không?
We are what we repeatedly do” - Aristotle
“Chúng ta chính là những gì ta làm đi làm lại” - Aristotle
Cuốn sách Sức mạnh của thói quen không chỉ cung cấp cho bạn hàng tá câu trả lời liên quan đến hành vi và thói quen tổ chức của con người mà còn lí giải tại sao nhiều công ty thu về lợi nhuận hàng trăm triệu đôla mỗi năm trong khi số khác thì liên tục phá sản. Điều gì làm nên sự khác biệt khủng khiếp này?. Hồng tâm duy nhất của cuốn sách chính là “Thói quen”.
Không phải ngẫu nhiên mà cuốn sách này liên tục nằm trong danh sách best-seller của thời báo New York Times suốt 40 tuần. Cho đến nay, nó vẫn được đánh giá là cuốn sách hay nhất về thay đổi hành vi và tổ chức con người.
Sức mạnh của thói quen được chia làm 3 phần. Phần một nói về cách thức hình thành thói quen ở mỗi cá nhân. Phần một trả lời cho câu hỏi thói quen được xác lập như thế nào, làm thế nào để hình thành thói quen mới và thay đổi thói quen cũ. Phần hai nghiên cứu những thói quen của các công ty và tổ chức đã thành công. Phần ba phân tích những thói quen của xã hội. Cuốn sách bao gồm 9 chương nhỏ và một phụ lục sẽ thay đổi hoàn toàn cách nhìn của bạn về những công việc mình làm hàng ngày. “Sức mạnh của thói quen” dựa trên hàng trăm nghiên cứu học thuật, những bài phỏng vấn trên 300 nhà khoa học và lãnh đạo, nghiên cứu tiến hành tại nhiều công ty lớn. Những đúc kết từ quá trình tìm tòi của Charles Duhigg chính xác là những gì bạn cần cho sự phát triển cá nhân và công việc kinh doanh sau này của bạn.
Mình tin rằng một cuốn sách quan trọng, quyền lực và kinh điển như “Sức mạnh của thói quen” hoàn toàn xứng đáng nằm trong tủ sách yêu thích của bạn.
Vòng lặp của thói quen
Mọi thói quen có cơ sở khoa học như thế nào luôn là một trong những câu hỏi được khao khát câu trả lời nhiều nhất. Nó giải thích vì sao có những người không ngừng kiểm tra điện thoại của họ một cách điên cuồng, hay một học sinh liên tiếp trốn học trong những giờ học Toán dù đã bị cảnh cáo rất nhiều lần.
Thói quen là một hoặc nhiều hành động được lặp đi lặp lại nhiều lần cho đến khi trở thành tự động. Nhưng nó không đơn giản như bạn tưởng.
Hiểu được cặn kẽ vòng lặp của thói quen là tiền đề quan trọng để ta có thể khai thác sức mạnh tối thượng của nó trong cuộc sống hàng ngày.
Từ các nghiên cứu của nhà khoa học trên động vật và con người, giờ chúng ta có thể khẳng định thói quen là một vòng lặp 3 bước. Bước đầu tiên là gợi ý (cue). Gợi ý như một nút bấm sẽ đưa não bộ vào trạng thái tự động và lựa chọn thói quen để ghi nhớ và sử dụng. Bước 2 trong vòng lặp là hành động (routine). Hành động trong vòng lặp có thể thuộc về thể chất ( đi bộ hàng ngày, nấu ăn, ủi quần áo…), cũng có thể liên quan đến những công việc tinh thần hay cảm xúc ( suy nghĩ, phán đoán, đưa ra quyết định…). Cuối cùng, phần thưởng (reward), sau khi hành động được thực hiện sẽ giúp não bộ xác định xem có cần ghi nhớ vòng lặp để sử dụng sau này không.
Qua thời gian, vòng lặp đó - gợi ý, hành động, phần thưởng - trở nên tự động hóa. Và từ đó, thói quen mới được hình thành.
Khám phá vòng lặp của thói quen quan trọng đến nỗi nó tiết lộ một sự thật cơ bản: Khi một thói quen được hình
thành, não bộ ngừng tham gia hoàn toàn vào việc ra quyết định. Nó không còn làm việc tích cực hay chuyển sự tập trung vào việc khác.
Tuy nhiên, chỉ cần hiểu được thói quen hoạt động thế nào và cấu trúc của vòng lặp thói quen, chúng ta có thể điều khiển nó dễ dàng hơn. Khi bạn chia nhỏ thói quen ra nhiều phần, bạn có thể nghịch ngợm với cần số.
Sự thật là thói quen chưa bao giờ biến mất. Nó luôn được mã hóa và ẩn nấp trong não bộ, chỉ khi thuận lợi sẽ thực hiện vòng lặp ba bước kể trên. Điều đặc biệt là não bộ chúng ta không có khả năng phân biệt giữa thói quen tốt và thói quen xấu. Nếu không có vòng lặp thói quen, bộ não của chúng ta sẽ không ngừng làm việc và liên tục trong trạng thái “khủng hoảng” vì phải ra quyết định cho mọi tình huống dù là nhỏ nhất. Hãy thử tưởng tượng một cuộc sống mà bạn luôn luôn phải ra quyết định nên làm gì đầu tiên mỗi khi thức dậy, ta nên tắm trước hay đánh răng trước, nên đi xe bus đi làm hay đi bộ. Thật hỗn loạn phải không?Thiếu đi sự tự động hóa có được từ vòng lặp thói quen, cuộc sống con người sẽ thật “không bình thường”.Vòng lặp của thói quen mạnh mẽ đến mức ngay cả ở những bệnh nhân bị bại não (nhưng không có sự tổn thương ở hạch nền - bộ phận quyết định hình thành thói quen) hoặc mất trí nhớ, dường như thói quen hoạt động của họ vẫn còn nguyên vẹn.
Sau đây là một ví dụ về vòng lặp của thói quen ở người nghiện thuốc lá.
Gợi ý: Làm việc căng thẳng, có thời gian nghỉ ngơi ngắn
Hành động: Hút thuốc lá
Phần thưởng: Phấn chấn, sảng khoái hơn.
Starbucks và thói quen của sự thành công
Không chỉ đề cập đến thói quen của cá nhân, Charles Duhigg còn giải mã tại sao các tổ chức, doanh nghiệp này lại thành công hơn những đối thủ của họ. Câu trả lời vẫn nằm trong hai chữ “thói quen”.
Travis Leach lần đầu tiên chứng kiến cảnh cha mình sốc thuốc khi anh mới lên 9 tuổi. Vào buổi sáng mà cha của Travis dùng thuốc quá liều, Travis và anh trai đang chơi trên tấm thảm mà họ trải ra để nằm ngủ mỗi tối.
16 tuổi, anh bỏ học. Travis đi 2 tiếng về phía Nam và làm việc tại một hiệu rửa xe một thời gian ngắn trước khi anh bị sa thải vì không chịu nghe lời. Anh nhận việc ở McDonald nhưng khi khách hàng thô lỗ nói: “ Tao muốn rau trộn và dầu giấm, thằng khờ”, anh sẽ mất tự chủ. “Ra khỏi cửa hàng của tao ngay!” anh hét vào mặt một người phụ nữ ngay khi người quản lý kéo anh vào trong.Khi hàng ngàn người đăng ký ở chỗ anh quá dài, quản lý sẽ la ó. Tay Travis bắt đầu run rẩy và cảm giác như mình không thể nín thở được. Đội khi anh sẽ ngồi khóc giữa ca làm và tự hỏi liệu đây có phải là lý do mà cha anh dùng thuốc.
Quá khứ ấy của Travis đã chấm dứt từ 6 năm về trước. Hiện anh đã 25 tuổi và là quản lý của 2 cửa hàng Starbucks, chịu trách nhiệm doanh thu hơn 2 tỷ đôla mỗi năm.“Tạp dề của bạn là một tấm khiên”. Đó là bài học quý giá mà Travis nhận được từ lớp huấn luyện nhân viên của Starbucks. Chương trình huấn luyện đã thay đổi cuộc đời anh, anh nói.
Với hệ thống hơn 1 triệu trường đào tạo nhân viên, Starbucks có thể coi là một trong những nơi giáo dục lớn nhất nước Mỹ. Trong năm làm việc đầu tiên, tất cả các nhân viên dành ít nhất 50 giờ ở các phòng học Starbucks và hơn hàng chục người ở nhà đọc sách hướng dẫn Starbucks, trò chuyện với các cố vấn được chỉ định cho họ.
Cái lõi của giáo dục trong hệ thống trường đào tạo Starbucks chính là nghị lực.
Với Starbucks, nghị lực không chỉ là sự ham học hỏi trên lý thuyết. Starbucks khám phá ra rằng kỷ luật và nghị lực chính là thói quen thành công của mọi tổ chức. Và những thói quen ấy dần dà hóa thân thành văn hóa của Starbucks. Đó mới chính là nhân tố quan trọng góp phần thành công của một tổ chức.
Vì thế, từ rất sớm, Starbucks bắt đầu nghiên cứu cách họ có thể dạy cho các nhân viên điều chỉnh cảm xúc và tổ chức kỷ luật để có tinh thần hăng hái trong mọi lần phục vụ. Nếu một nhân viên biết cách tập trung và giữ kỷ luật, cho dù đến cuối một ca phục vụ dài 8 tiếng, họ cũng sẽ mang đến một dịch vụ thức ăn nhanh cao cấp hơn mà các khách hàng của Starbucks mong muốn.
Thói quen không bao giờ mất đi. Vậy làm thế nào để hạ gục những thói quen xấu?
Sự thay đổi thói quen không phải lúc nào cũng đơn giản ( ồ, nếu không muốn nói là nói là nó rất khó khăn). Bạn không thể cải thiện chứng nghiện mạng xã hội, nghiện chất kích thích hay đồ ăn nhiều đường trong một ngày, hai ngày, một tuần hay một tháng. Nhưng bằng nỗ lực và thời gian, mọi thói quen có thể được định hình lại nếu bạn tuân thủ theo những bước quan trọng sau đây.
Bước 1: Xác định hành động
Để hiểu được thói quen của chính mình, bạn cần xác định những thành phần cấu thành nên một vòng lặp thói quen mà mình đã nói ở trên: gợi ý, hành động, phần thưởng. Một khi bạn đã nhận biết được vòng lặp trong những hành vi của mình, bạn bắt đầu tìm kiếm những khả năng thay thế những tật xấu bằng những hành động lành mạnh hơn.
Trong ví dụ về người nghiện thuốc lá, hãy giữ nguyên gợi ý và phần thưởng. Điều duy nhất cần thay đổi là hành động. Mỗi khi cảm thấy mệt mỏi (gợi ý), thay vì rút trong túi quần ra một bao thuốc, hãy bắt đầu những bài tập thể dục trong thời gian thư giãn (hành động) để cảm thấy sảng khoái, năng lượng hơn (phần thưởng).
Hành động là bước rõ ràng nhất trong một vòng lặp. Nó không chỉ ảnh hưởng đến lối sống của cá nhân mà còn là bước mà bạn quyết định muốn giữ nguyên hay thay đổi.
Bước 2: Kiểm nghiệm với phần thưởng
Đôi khi phần thưởng thường không hiển nhiên như bạn tưởng. Hãy thử hỏi mỗi lần ghé qua quán ăn tự phục vụ để mua một chiếc bánh ngọt vào mỗi buổi chiều đi học hoặc đi làm về, bạn làm vậy vì muốn thỏa mãn cơn đói hay chỉ đơn giản là bạn đang chán. Thay vì tạt vào quán ăn tự phục vụ, thử đến một câu lạc bộ thể thao hay tham gia một hoạt động có thể khiến bạn hào hứng hơn. Nếu bạn vẫn cảm thấy thèm khát chiếc bánh ngọt ấy, hẳn bạn đang đói. Và trong trường hợp ngược lại, bạn chỉ đang chán và cần thêm năng lượng mà thôi! Bạn cũng đã hiểu được ý tưởng rồi đấy. Mục đích của việc này là kiểm tra xem giả định nào đang dẫn dắt hành vi và lề thói của bạn.
Sau cùng, khi đã xác định được hành động và phần thưởng, việc bạn cần làm là tìm ra gợi ý.
Bước 3: Cô lập gợi ý
Tương tự, việc xác định gợi ý cũng không dễ dàng. Lí do là chúng ta luôn bị tấn công dồn dập bởi những luồng thông tin xung quanh mình, và đó cũng là lúc những thói quen bắt đầu xuất hiện. Hãy hỏi chính mình. Bạn thường ăn sáng vào một thời điểm nhất định trong ngày chỉ vì bạn cảm thấy đói? Hay đó là 7:30 và bạn phải đi làm?
Các thí nghiệm đã cho thấy rằng hầu hết mọi gợi ý trong vòng lặp thói quen đều thuộc 5 loại sau:
1. Địa điểm ( Location )
2. Thời gian ( Time )
3. Trạng thái cảm xúc ( Emotional State )
4. Người xung quanh ( Other People )
5. Những hành động vừa diễn ra. ( Immediately Preceding Action )
Bước 4: Xây dựng kế hoạch
Một khi bạn đã khám phá ra vòng lặp thói quen của chính mình - xác định phần thưởng dẫn dắt hành động, gợi ý thúc đẩy hành động, và hành động đó - bạn có thể bắt đầu thay đổi hành vi và lối sống. Bạn có thể thay đổi đến một thói quen tốt hơn bằng cách lập kế hoạch cho gợi ý và lựa chọn một lề thói đem lại phần thưởng mà bạn mong muốn. Tất cả những gì bạn cần là một kế hoạch.
Rõ ràng, thay đổi một vài thói quen có thể khó khăn hơn. Nhưng cơ cấu này chính là một xuất phát điểm. Đôi khi sự thay đổi mất một thời gian dài hơn. Đôi lúc nó đòi hỏi nhiều thử nghiệm và thất bại lặp lại. Nhưng khi bạn hiểu được cách một thói quen hoạt động - khi bạn chẩn đoán gợi ý, hoạt động và phần thưởng - bạn sẽ có được sức mạnh để vượt qua.
Lời kết
Chìa khóa để mở cánh cửa thành công chính là sự nhuần nhuyễn những thói quen tốt. Đọc xong cuốn sách này, mình tin rằng bạn hoàn toàn có thể nắm quyền kiểm soát thói quen, nắm chặt bánh lái để tự mình dẫn dắt cuộc sống của chính bạn. “Sức mạnh của thói quen” là một cuốn sách tuyệt vời không chỉ bởi những ý tưởng mới mẻ, những khám phá tỉ mỉ Charles Duhigg đã dày công thực hiện và tìm tòi, mà còn bởi sức ảnh hưởng to lớn của nó đến cuộc sống của mỗi chúng ta. Hãy cùng tìm đọc cuốn sách này và quan sát cuộc đời bạn thay đổi!
Tác giả: Tuấn Nguyên - Bookademy
------------
Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về sách tại link: https://www.facebook.com/bookademy.vn
Tham gia cộng đồng Bookademy để có cơ hội đọc và nhận những cuốn sách thú vị, đăng ký CTV tại link: https://goo.gl/forms/7pGl3eYeudJ3jXIE3
----------------------------
Hợp Tác Cùng YBOX.VN Truyền Thông Miễn Phí - Trả Phí Theo Yêu Cầu tại http://bit.ly/YBOX-Partnership
3,943 lượt xem
Có thể bạn thích
