Đóng góp ý kiến và báo lỗi phiên bản mới tại đây

[Review Sách] “Cỗ Máy Tri Giác”: Tương Lai Của AI

Trí tuệ nhân tạo (AI) chiếm vị trí ngày càng quan trọng trong cuộc sống của chúng ta và đang đặt loài người trước sự nghi ngờ chưa từng có về ưu thế của mình trong thế giới tự nhiên. Trong mọi lĩnh vực người ta bắt đầu đặt những câu hỏi về vị trí không thể thay thế con người. AI liệu có mở ra một kỉ nguyên cho loài người hay đưa chúng ta vào con đường tăm tối, bất hạnh? Amir Husain sẽ đem đến cho bạn một cái nhìn về AI như một tương lai không thể trốn tránh của loài người với tất cả sức mạnh vô biên và sự đe doạ của nó.


  1. Nếu bạn đang tò mò về AI, đây là cuốn sách dành cho bạn:


AI từ lâu đã trở thành chủ đề hot trong mọi lĩnh vực. Từ lâu, cuộc sống chúng ta dường như gắn liền với chiếc smartphone, những phần mềm tự động, viễn cảnh những chú robot thay thế con người không phải chỉ trong những lĩnh vực tay chân mà đe doạ cả vị thế tưởng như độc tôn của con người trong các lĩnh vực như y học, giáo dục, tài chính thậm chí nghệ thuật … làm lung lay sâu sắc cả những mệnh đề triết học, tôn giáo vững chắc nhất về ý nghĩa sự tồn tại của loài người.

Mặt khác, AI cũng là điều kì diệu mà loài người mơ ước từ lâu, chúng ta viết về những chiếc xe tự lái, những chú robot làm việc nhà, những cỗ máy tự trị giảm thiểu tối đa nguy hiểm cho con người và đảm bảo cho chúng ta một cuộc sống thoải mái nhất. AI với nhiều người là kỉ nguyên mới - cơ hội mới để đưa nhân loại đến chốn thiên đường.

Những ý kiến về AI dường như vẫn rơi vào hai thái cực đối lập nhau và khó có thể dung hoà. Có người nhìn AI như cánh cửa thiên đàng, có người coi nó như dấu chấm hết cho kỉ nguyên thống trị của loài người. Tác giả Amir Husain ý thức rõ những nguy cơ và cơ hội mà AI có thể đem tới, ông sẽ đưa cho bạn một câu trả lời xác đáng về con đường AI nên đi.



Điều xuất sắc của cuốn sách này đó là tuy Amir Husain là một nhà khoa học máy tính, ủng hộ sự phát triển và khẳng định sự ưu việt của AI, ông không bỏ qua những vấn đề nghi ngại của loài người về sự vô dụng của mình và nỗi sợ hãi khi mất đi vai trò quyết định trong thế giới. Những lập luận sắc bén của ông về triết học, tôn giáo, về chiến lược phát triển làm chúng ta phải lật lại cách mà loài người nhìn về thế giới, về mục đích sống của chính mình.

Điểm cộng lớn thứ hai mà tác giả đã làm được đó là tuy đề cập đến những vấn đề khoa học của trí tuệ thông minh, của các thuật toán, khoa học máy tính, Amir Husain luôn giữ được cách giải thích dễ hiểu và mạch lạc, dễ tiếp cận. Nếu bạn vẫn chưa biết gì về AI thì đây chính xác là cuốn sách bạn nên bắt đầu. Từ những khái niệm đầu tiên đến cách tác giả khai thác mọi vấn đề đều thể hiện một tư duy rõ ràng, rất dễ theo dõi. Cuốn sách chạm đến hầu hết những vấn đề phổ biến người ta nghĩ đến khi nhắc đến AI, đó là những nỗi sợ của những người yếu thế trước tiềm năng vô biên của AI, đó là sự ưu việt không thể phủ nhận của nó, vẽ ra viễn cảnh tương lai tươi đẹp khi AI chiếm lĩnh thế giới và cuối cùng trả lời cho câu hỏi, khi AI phát triển, con người sẽ làm gì? Liệu chúng ta có rơi vào cảnh sẽ uống hàng vại sô đa trên những chiếc ghế tự động hay đối mặt với nguy cơ bị chiếm mất thế giới?


2. Chúng ta đang sợ hãi cái gì vậy?


Phần một: Trí thông minh nhân tạo là gì?  

Đây là một trong hai phần, với tôi, được viết xuất sắc nhất cuốn sách này.

Có thể bạn đã biết, đứng trước sức mạnh vô biên của AI, rất nhiều bộ óc vĩ đại của nhân loại đã chấp nhận chùn bước. Stephen Hawking - nhà vật lí lỗi lạc đã từng bày tỏ quan ngại của mình với BBC:


Trí tuệ nhân tạo phát triển sẽ đặt dấu chấm hết cho toàn thể loài người


Bill Gates cùng chia sẻ nỗi lo ấy với Elon Musk, Henry Singer hay giáo sư Đại học Oxford -nhà triết học hiện sinh Nick Bostrom. Thậm chí, Elon Musk còn cùng một nhóm với hàng ngàn ông lớn công nghệ và các nhân vật quyền lực đã kí tên vào một bức thư kêu gọi cấm vũ khí tự trị. AI là gì mà khiến cho loài người phải e ngại đến vậy? Những chiếc smart phone, những căn nhà vạn vật kết nối Internet, ô tô tự lái đã từng là giấc mơ của con người, bây giờ, khi chúng ta đang chạm đến, tại sao lại chùn bước?

Những lập luận sắc bén và kiến thức từ nhiều lĩnh vực, nhà khoa học máy tính Amir Husain sẽ phản biện lại cách nhìn phổ biến của loài người khi đánh giá AI. Nỗi sợ hãi bị thay thế và niềm tin về sức mạnh áp chế của con người làm chúng ta chỉ đánh giá AI trong tương quan với trí tuệ con người, liệu chúng giống con người đến đâu? Chúng có thể biến thành con người không? Con người có quá tự tin khi cho rằng chỉ có “tư duy” của con người mới xứng đáng được sao chép.Nếu bạn vẫn cho rằng AI sẽ không bao giờ thay thế được con người chỉ bởi chúng không có khả năng tự học tập và nhận thức thì suy nghĩ đó, rất tiếc, đã lỗi thời. Chẳng còn cái thời của những bộ phim AI (Trí tuệ nhân tạo) hay Her (Hạnh phúc ảo) nữa. Máy móc cũng có “tư duy” và chúng đã tiếm ngôi cao nhất của trí tuệ loài người lâu rồi.


Tâm trí của máy móc đã mang sẵn những sức mạnh nội hàm khác hẳn với tâm trí sinh học của con người như tốc độ xử lý thông tin nhanh nhạy, sự tiêu thụ năng lượng không giới hạn và khả năng triệu hồi thông tin vô biên (trí tuệ ngắn hạn và dài hạn)


Hãy đọc cuốn sách này nếu bạn muốn có một cái nhìn cặn kẽ nhưng vẫn dễ hiểu về AI. AI “tư duy” như thế nào? Dù giải thích những khái niệm khoa học máy tính nhưng Amir Husain dùng ngôn ngữ rất dễ hiểu, dễ tiếp cận. Dù bạn chưa biết gì về trí tuệ nhân tạo,điện toán nhận thức… cũng chẳng gặp khó khăn gì mấy khi đọc phần này. Khó khăn duy nhất có lẽ chính là những khái niệm đầu tiên mà Husain đưa ra quả thật hấp dẫn đến nỗi độc giả đôi khi bạn sẽ thấy thông tin tác giả đưa ra vẫn còn quá ít.



Đã từ lâu AI được các nhà khoa học nghiên cứu để triển khai trên máy vi tính nhiều kĩ thuật để phát triển khả năng phân tích, học hỏi và hành động một cách thông minh. Trong phần này, tác giả sẽ đưa ra những khái niệm Máy học, Trí tuệ nhân tạo, ba nhóm kĩ thuật chính của AI một cách dễ hiểu và mạch lạc nhất.


Nhóm còn lại xây dựng các giả định cốt lõi, sau đó xử lí nguồn thông tin mới tiếp nhận để đưa ra phán quyết cuối cùng, nói cách khác chúng học trong quá trình thực hiện


Tư duy của trí tuệ nhân tạo khác gì so với con người? Đây là phần tác giả sẽ đi sâu phân tích những điểm khác biệt và nổi trội của bộ não con người với các cỗ máy tri giác. Dù luôn thể hiện rõ quan điểm ủng hộ sự phát triển AI, nhưng không phải vì thế mà trí tuệ con người bị Husain coi nhẹ


Kích thước tương đối nhỏ của bộ não con người khiến nó bị chế ngự bởi nguồn năng lượng giới hạn và không gian vật lí hạn hẹp… Để tránh cho bộ não khỏi bị quá tải, trí tuệ con người biết tận dụng những kĩ thuật cắt giảm cực kì hiệu quả, nhờ đó bộ não sẽ không phải xử lí hàng tỉ tình huống tiềm năng để chỉ tìm ra một vài khả năng hữu dụng


Tất nhiên trí tuệ nhân tạo vẫn có những ưu thế tuyệt đối. So sánh hai kiểu tư duy với nhau, tác giả sẽ chỉ cho chúng ta thấy sức mạnh vô biên của AI tổng hợp, của học sâu … . Hãy đọc và thưởng thức thật kĩ phần này bởi chắc chắn bạn sẽ phải trầm trồ trước tiềm năng của AI, nó sẽ phá vỡ những niềm tin sai lệch của bạn về AI và khẳng định sức sáng tạo của những “cỗ máy tri giác” thời đại mới. Đi sâu vào những cách tiếp cận của AI trước một vấn đề so với trí tuệ loài người, tác giả có những góc nhìn khoa học thật sự thú vị được diễn đạt dễ hiểu.

Tiếp theo, ông cũng chỉ ra những kịch bản đang làm con người sợ hãi, đó là AI sẽ biến chúng ta trở nên vô dụng, AI huỷ diệt chúng ta. Không cần đến những giả thuyết, dự đoán, Amir Husain dùng chính những số liệu thống kê, tình trang hiện tại để khẳng định những nguy cơ AI có thể đem đến. Xuyên suốt cuốn sách, dù là người ủng hộ AI, ông chưa bao giờ phủ nhận sự nguy hiểm của nó. Để AI thể hiện hết tiềm năng của chúng chính là để AI kiểm soát các vòng lặp ra quyết định, trao cho nó quyền tự trị. Bạn có dám không?

Đừng vội, hãy thử đọc xem Amir Husain nói gì đã nhé.


3. Viễn cảnh tương lai:

Phần thứ hai: Hiện tại và tương lai

Đây là phần tác giả sẽ phân tích sự ảnh hưởng của AI trên các lĩnh vực như: y tế, làn sóng vạn vật kết nối Internet, vấn đề an ninh trong thời đại công nghệ mạng, chiến tranh - quân sự, tài chính, tấn công tâm trí… AI ở phần này sẽ hiện lên ở mọi mặt đời sống, thay đổi hoàn toàn cách chúng ta suy nghĩ về cách chữa bệnh, làm ăn, suy nghĩ, phòng thủ hay đấu tranh. Không chỉ có những mảng sáng, Husain có cái nhìn toàn diện khi vẽ lên cả những lỗ hổng mà chúng ta phải học cách đề phòng. Trong 7 lĩnh vực mà Amir Husain đã khai thác, mỗi lĩnh vực đều sẽ hấp dẫn bạn bởi những tiến bộ đặc biệt.

Bật mí một chút về lĩnh vực chăm sóc sức khoẻ. Đây cũng là động lực khiến tác giả tìm hiểu về sức mạnh của AI. Amir Husain mắc bệnh đau đầu chuỗi - một loại bệnh “hổ lốn”  mà đến nay vẫn chưa được quan tâm vì chưa đủ số ca mắc bệnh. Trên thế giới, còn rất nhiều loại bệnh đến nay vẫn còn là dấu chấm hỏi lớn với giới y học, rất nhiều con người đang vật lộn với các bệnh hiếm như lupus ban đỏ, đau đầu chuỗi, viêm ruột…, y học truyền thống với sức người không đủ nguồn lực để giúp những con người ấy. Trí tuệ nhân tạo là hướng đi khác có thể đưa y học lên một tầm cao mới:


Sử dụng máy học để tìm giải pháp cho những căn bệnh hổ lốn; hoặc dùng kỹ thuật chỉnh sửa gen để sửa đổi các tế bào trong cơ thể; hay tiến vào thế giới tín hiệu thần kinh và dùng máy học để giải phóng cho các bệnh nhân bị khoá trong, tất cả là những bằng chứng hùng hồn cho thấy trí tuệ nhân tạo sẽ thúc đẩy nền y học tiến xa trong những thập kỉ tới.


Còn quá nhiều những thành tựu mà AI có thể mang lại cho y học và mọi mặt trong cuộc sống. Những ví dụ mà tôi nói ở trên đây chỉ là một phần rất nhỏ của tương lai, Amir Husain đã dựng lên qua cuốn sách này. Hãy thưởng thức nó, không phải như đọc một cuốn truyện viễn tưởng bởi, những gì Husain dự đoán đều dựa trên những bằng chứng ở hiện tại. Không đơn thuần chỉ là những phỏng đoán rời rạc đơn lẻ, Husain thực sự vẽ lên một kỷ nguyên mới với những mốc phát triển rõ ràng ở mỗi lĩnh vực. Ví dụ, với công nghệ vạn vật kết nối Internet, bạn có tò mò chúng ta sẽ đi qua mấy giai đoạn, hay trong cuộc cách mạng quân sự, siêu chiến tranh có còn nằm trong bàn tay quyết định của con người..Đây là phần thú vị của cuốn sách khi cho phép chúng ta nhìn vào tương lai của mình một cách khoa học nhất.

Không chỉ đặt ra những bước tiến lớn cho loài người, Amir Husain cũng nhìn thẳng vào những nguy cơ mà loài người sẽ phải đối mặt. Đó là những vấn đề an ninh trong thời đại công nghệ mạng, sức mạnh kinh hoàng của vũ khí tự trị hay bàn tay lạnh lẽo của máy móc thay thế hơi ấm con người… Từ Wannacry, tác giả mở ra tương lai tống tiền bằng mã độc, từ chính những gì đang ngáng đường chúng ta hiện tại, Amir Husain chỉ ra mối nguy hại đến thế giới mạng ngầm.


Chúng ta không thể dùng những công cụ của thế kỷ XX để đương đầu với những thách thức của thế kỉ XXI. Muốn chống lại trí tuệ nhân tạo, chúng ta chỉ có một vũ khí duy nhất, đó là trí tuệ nhân tạo


4. Loài người sẽ ra sao?



Sau khi đọc xong phần 2 và dường như bị choáng ngợp trước những gì AI có thể tạo ra với thế giới của chúng ta, chắc hẳn ai cũng cảm thấy lo lắng cho loài người. Trong một xã hội khi AI có quyền tự trị, khi loài người đã trao cho chúng quyền năng tự nhận thức và sáng tạo, vị thế con người sẽ ở đâu? Sự tồn tại của loài người có còn ý nghĩa? Chúng ta có trở nên vô dụng trước AI. Bản chất của loài người là gì? Đây là phần mang đậm trải nghiệm cá nhân của tác giả, cũng thể hiện góc nhìn của ông trước những vấn đề triết học đã ám ảnh tâm thức con người hay trước những nhận định tưởng chừng như ngớ ngẩn:vũ trụ thực ra là một chiếc máy vi tính.  

Những câu hỏi đầy tính bản thể như vậy, có lẽ cũng cần những câu trả lời riêng biệt của mỗi cá nhân. Riêng phần cuối này tôi sẽ không tiết lộ nội dung cuốn sách mà sẽ để các bạn khám phá và tìm lấy câu trả lời cho tương lai loài người trong kỉ nguyên của trí tuệ nhân tạo.


Review chi tiết bởi: Dương Phương Anh - Bookademy
------------

Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về sách tại link: https://www.facebook.com/bookademy.vn
Tham gia cộng đồng Bookademy để có cơ hội đọc và nhận những cuốn sách thú vị, đăng ký CTV tại link: https://goo.gl/forms/7pGl3eYeudJ3jXIE3


----------------------------

Hợp Tác Cùng YBOX.VN Truyền Thông Miễn Phí - Trả Phí Theo Yêu Cầu tại http://bit.ly/YBOX-Partnership

578 lượt xem