Nhân loại đang ở trong kỷ nguyên của cuộc cách mạng 4.0 với những thay đổi rất lớn trong cuộc sống được tạo ra từ công nghệ. Chúng ta được hưởng lợi rất nhiều từ các nền tảng khác nhau như: gọi xe, giao đồ ăn, du lịch và thậm chí là cả các dịch vụ trong gia đình. Chúng ta cũng dần quen với các khái niệm như trí tuệ nhân tạo, học máy, trợ lý ảo,… tất cả đều giúp cho cuộc sống của chúng ta trở nên tốt đẹp hơn. Tuy nhiên, đi cùng với sự tiến bộ như vũ bão đó chính là nỗi lo lắng của con người về tương lai của bản thân. Chính bởi những lo lắng này, cuốn sách Máy móc, Nền tảng, Cộng đồng của hai tác giả Andrew McAfee & Erik Brynjolfsoon đã được ra đời. Với những phân tích chuyên sâu đi kèm với những con số thú vị sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn những thay đổi lớn trong thời kỳ cách mạng 4.0 này!

Tác giả: Andrew McAffee & Erik Brynjolfsson (Tác giả của cuốn sách Máy móc, Nền tảng, Cộng đồng) là đồng Giám đốc của Sáng kiến MIT về Kinh tế kỹ thuật số tại viện Công nghệ Masshachusett, Mỹ. Hai ông lọt vào danh sách Top 50 Nhà tư tưởng quản lý hàng đầu thế giới và Nhóm Politico 50 người thay đổi nền chính trị Mỹ.

Con người tồn tại ở đâu trong thế giới công nghệ và công nghiệp?

          Theo tác giả, giờ đây máy tính có thể làm được nhiều thứ hơn, đáp ứng hầu hết các định nghĩa về “sáng tạo” – thiết kế các bộ phận có tính năng và thẩm mỹ, sáng tác nhạc, đưa ra các giả thuyết khoa học hữu ích… Qua đó có thể thấy khả năng sáng tạo của máy tính đang mở rộng một cách nhanh chóng, những “nhà sáng tạo” kỹ thuật số này thường đưa ra các giải pháp rất khác so với con người. Đây là một điều rất tốt, vì sự đa dạng quan điểm thường dẫn đến kết quả tốt hơn.

          Tuy nhiên, máy tính không thực sự hiểu được tình trạng của con người, vì chúng không trải nghiệm thế giới giống như con người. Chúng ta cần hiểu rằng công nghệ kỹ thuật số không giỏi trong việc đáp ứng hầu hết các xu thế xã hội của chúng ta. Vì vậy công việc khai thác các xu thế xã hội này có thể sẽ tiếp tục thuộc về con người trong thời gian tới. Những công việc này bao gồm các nhiệm vụ đòi hỏi sự đồng cảm, khả năng lãnh đạo, làm việc nhóm và huấn luyện.

          Khi công nghệ tiến bộ, các kỹ năng xã hội cấp cao thậm chí có thể trở nên giá trị hơn với các kỹ năng định lượng tiên tiến. Và khả năng kết hợp xã hội với các kỹ năng định lượng thường sẽ có tỷ lệ trả công cao nhất!

Robot trong tương lai

          Với sự bùng nổ của công nghệ và khả năng phát triển như vũ bão của nó, có lẽ khái niệm Robot hiện tại chẳng còn xa lạ gì với chúng ta nữa. Robot ngày càng xuất hiện phổ biến hơn trong cuộc sống thường nhật: Robot pha cà phê, Robot dọn dẹp,… Ngoài ra, nhiều quy trình kinh doanh ngày nay đang dần được “ảo hóa”: chúng ta đang chuyển dần sang cách kênh kỹ thuật số và giảm sự tham gia của con người. Thông thường, người duy nhất tham gia sẽ là khách hàng. Từ đó có thể khẳng định rằng Robot và hệ thống của chúng sẽ được sử dụng ngày càng nhiều ở bất cứ nơi nào dù cho đó là công việc buồn tẻ, bẩn thỉu, nguy hiểm và đắt đỏ.

          Theo 2 tác giả của cuốn sách, Robot đang trải qua một khái niệm được gọi là “Vụ nổ Cambri”- khi máy móc học cách quan sát cũng như trải qua nhiều tiến bộ kỹ thuật số khác. Các loại máy tự động như Robot, máy bay không người lái, xe tự lái,…  đang đồng thời trở nên rẻ hơn, phổ biến hơn, nâng cao khả năng cũng như đa dạng hơn. Tuy nhiên ở hiện tại thì con người vẫn còn nhanh nhẹn và khéo léo hơn những Robot tiên tiến nhất. Có lẽ chúng sẽ mất một khoảng thời gian dài nữa mới có thể đạt được trình độ như con người. Những khả năng này sẽ kết hợp với các giác quan và kỹ năng giải quyết vấn đề của chúng ta, nghĩa là chúng ta sẽ cùng nhau làm việc với Robot trong nhiều môi trường khác nhau.

Những hậu quả của máy móc mới

          Trong hơn 20 năm qua, Internet và các công nghệ đã phá vỡ nhiều ngành công nghiệp, từ bán lẻ, báo chí cho đến nhiếp ảnh. Doanh thu những ngành này bị sụt giảm ngay cả khi người tiêu dùng có được các lựa chọn mới và gia tăng những hãng mới. Sự phá vỡ này xảy ra phần lớn là do tính kinh tế của sự miễn phí, hoàn hảo và tức thời của hàng hóa thông tin kỹ thuật số trong thời đại các mạng lưới phổ biến. Chi phí cận biên của các bản sao kỹ thuật số bổ sung là (gần như) bằng 0, chúng là một bản sao hoàn hảo của bản gốc và có thể được truyền đi khắp hành tinh gần như ngay lập tức.

          Tính không miễn phí, hoàn hảo và tức thời của hầu hết các hàng hóa và dịch vụ truyền thống đã đặt chúng vào tế cạnh tranh bất lợi, những hàng hóa liên kết mạng trở nên có giá trị hơn khi nhiều người sử dụng chúng. Và kết quả là “các nền kinh tế quy mô trọng cung” tạo ra lợi thế cho các hệ thống lớn hơn. Một nền tảng có thể được mô tả như một môi trường kỹ thuật số với những đặc trưng như chi phí truy cập, sao chép và phân phối cận biên gần như bằng 0.

Lý do các nền tảng trở nên vượt trội

          Các nền tảng kỹ thuật số đang nhanh chóng lan rộng với các ngành công nghiệp như thể dục, vận chuyển và lưu trú chuyên kinh doanh hàng hóa, dịch vụ và hiện vật. Chúng đôi khi được gọi là các nền tảng O2O (Online to Offline), hoặc các nền tảng trực tuyến-ngoại tuyến. Các nền tảng O2O đang dần xuất hiện trên khắp thế giới và trong các ngành công nghiệp không hướng tới người tiêu dùng (Trung quốc đã trở thành 1 điểm nóng cho đổi mới O2O). Giống như các đối tác kỹ thuật số thuần túy, nền tảng trực tuyến-ngoại tuyến có thể bao gồm nhiều sản phẩm bổ sung làm tăng nhu cầu tổng thể.

          Với khả năng thêm thành viên mới nhanh chóng, kiểm soát trải nghiệm của khách hàng, tận dụng nguồn vốn và lao động hiện có, sử dụng dữ liệu và thuật toán để cải thiện kết quả phù hợp, nền tảng O2O có thể mở rộng nhanh chóng cũng như cạnh tranh mạnh mẽ. Và hiện tại, các nhà đầu tư nhìn thấy tiềm năng của O2O và đã sẵn sàng tài trợ cho các kế hoạch mở rộng mạnh mẽ.

Sự nổi lên của cộng đồng

          Cộng đồng trái ngược với cốt lõi theo nhiều cách: nó rất lớn, đa dạng, phần lớn không thể kiểm soát được và thường lộn xộn. Cốt lõi vẫn sẽ có liên quan và hữu ích, nhưng trong thời đại mạng lưới toàn cầu cùng nền tảng mạnh mẽ như hiện nay thì cộng đồng đã trở thành một lực lượng ngày càng lớn mạnh. Tuy nhiên, cộng đồng không phải là phi cấu trúc. Cấu trúc của nó xuất hiện rõ nét theo thời gian, là kết quả từ sự tương tác của thành viên. Thị trường chứng khoán, thị trường dự đoán và các công cụ tìm kiếm hiện đại trích xuất thông tin giá trị từ cấu trúc mới nổi này.

          Những cộng đồng lớn có thể được tập hợp lại để xây dựng các sản phẩm rất hữu ích như Linux. Những nỗ lực như vậy đòi hỏi sự “lãnh đạo lập dị” tuân theo các nguyên tắc tính rộng rãi, chủ nghĩa phi học vị, tự lựa chọn, kiểm chứng và tính rõ ràng về các mục tiêu và kết quả. Nhưng dường như tuân theo một số nguyên tắc này dường như là không đủ, như ví dụ về phiên bản tiền nhiệm của Wikipedia, Nupedia đã cho thấy. Việc đạt được sự cân bằng phù hợp thường khó đoán trước, nó cần thử nghiệm, mắc lỗi và may mắn!

Giấc mơ phân quyền mọi thứ

          Bitcoin cho thấy tiềm năng của các cộng đồng hoàn toàn phân quyền. Bằng cách kết hợp toán học (mật mã), kinh tế, mã và mạng, họ có thể tạo ra thứ gì đó cơ bản mà lại quan trọng như tiền tệ. Mặt khác, Blockchain có thể quan trọng hơn Bitcoin. Chính  loại sổ cái mở, minh bạch, toàn cầu, linh hoạt và bất biến này là có giá trị, đặc biệt nếu kết hợp với các hợp đồng thông minh cùng những cải tiến kỹ thuật số khác. Tuy nhiên điều đáng chú ý nhất về Bitcoin và Blockchain có thể là cách chúng cho phép cộng đồng toàn cầu từ người dân đến các tổ chức hành động vì lợi ích riêng của họ để tạo ra thứ gì đó có giá trị chung lớn.

          Một số người tin rằng các tổ chức lớn, từ ngân hàng đến các công ty công nghệ, đã trở nên quá mạnh mẽ và họ có tiềm năng bị thay thế bởi sự xuất hiện của các công nghệ phân quyền cực mạnh mới. Những sáng kiến ban đầu chỉ ra rằng nhu cầu về công nghệ sổ cái mới là rất lớn. Điều đó có thể làm cho nhiều quy trình kinh doanh hiện tại rẻ và nhanh hơn, đồng thời và có lẽ quan trọng hơn là cho phép nhưng quy trình mới hoạt động.

Kết luận của tác giả: Kinh tế và xã hội vượt ngoài sự tính toán!

          Theo tác giả, có thể trong 10 năm tới, bạn sẽ sở hữu máy tính mạnh gấp 100 lần so với hiện tại. Hàng tỷ bộ não và hàng nghìn tỷ thiết bị sẽ được kết nối với Internet, chúng ta sẽ không được tiếp cận với kiến thức tập thể của nhân loại, mà còn đang đóng góp vào sự phát triển của nó. Và cuối thập kỷ này, ngày càng nhiều kiến thức đó sẽ được truy cập bởi các tác nhân của phần mềm và được chính nó tạo ra.

          Tuy nhiên, số hóa đang tạo ra một làn sóng thách thức mới. Hàng triệu người có những mối lo khác rằng công việc của họ sẽ biến mất khi công nghệ được cải tiến và họ không chắc rằng mình sẽ tìm được công việc thích hợp tương tự sau đó. Tiền lương đã bị thu hẹp cũng như một phần GDP ở hầu hết các nước tiên tiến, và tiền lương thực thế cho người dân dưới một nửa mức phân phối hiện nay thấp hơn so với 20 năm về trước. Ngoài ra sự gián đoạn lực lượng lao động của công nghệ chưa hoàn thành. Đồng thời, đây là thời điểm tốt để trở thành một người có kỹ năng, năng lực hoặc sự may mắn để tạo ra một sản phẩm tốt có thể được cung cấp qua cơ sở hạ tầng kỹ thuật số toàn cầu.

Kết:

          Qua cuốn sách trên, chúng ta đã cùng tìm hiểu rằng điều gì đã và đang diễn ra trong nền cách mạng 4.0 hiện tại. Và uối cùng, chúng ta cần có cái nhìn lạc quan hơn về tương lai của nhân loại. Vài thập kỷ tới có thể là thời điểm tốt hơn bất kỳ thời điểm nào mà con người từng chứng kiến cho đến nay, đây có lẽ không phải là một dự đoán mà là một khả năng và là một mục tiêu, bởi chúng ta chẳng thể xác định trước được tương lai! Hy vọng cuốn sách này sẽ giúp ích cho bạn trong việc lập kế hoạch cho con đường sắp tới của mình!