Lý Quang Diệu - Cố Thủ tướng Singapore từng phát biểu: “Hỡi thanh niên, hãy bán cho tôi một năm tuổi trẻ, tôi sẽ trả cho bạn một tỷ đô Singapore”. Mỗi năm tuổi trẻ qua đi, theo định giá của Lý Quang Diệu, là mất đi một tỷ đô Singapore đấy! Vì chúng ta có tuổi trẻ, nên cái may mắn nhất là còn nhiều thời gian hơn người đã già, thế nên đừng để thời gian của mình trôi qua lãng phí. Giống như có người đã nói rằng, “Tuổi trẻ là chuyến tàu một chiều, bước chân lên rồi thì không thể quay lại được nữa”. Và Nguyễn Ngọc Thạch đã gom những chiêm nghiệm từ những người trẻ xung quanh, cộng với những sự trải nghiệm trong hơn mười năm từ giã trường học vào trường đời của bản thân để biên lại thành cuốn sách Tuổi Trẻ Hoang Dại.

Tuổi Trẻ Sẽ Có Gì? 

Cuốn sách mở đầu bằng những “trang trắng”, và đó là lời đáp cho câu hỏi “Tuổi trẻ chúng ta sẽ có gì?”

Tuổi trẻ của chúng ta, dù có cách vài thế hệ thì cũng như nhau, vẫn có mẫu số chung là những trang giấy trắng. Ta có sức khỏe, có niềm háo hức với cuộc đời, muốn được công nhận thành tích, muốn chứng tỏ bản thân đã lớn, đã trưởng thành, đã từng trải… Thường thì những lần chứng tỏ đó đều thất bại và mang đến những trải nghiệm rất buồn cười về sau khi nhớ lại. Nhưng dù thất bại hay thành công, trang giấy trắng của tuổi trẻ được ghi thêm vài dòng lên đó, những dòng này được ghi bằng loại mực đặc biệt mang tên “Ký ức” và không thể xóa đi. 

Những “trang trắng” này là ưu điểm, cũng là nhược điểm của tuổi trẻ. Về ưu điểm, rõ ràng chúng ta ai cũng thấy rằng viết lên tờ giấy trắng như vậy sẽ dễ dàng hơn viết vào những trang đã chi chít chữ trên đó. Nó cũng khiến cho chúng ta nhận ra mình còn thiếu rất nhiều và phải bổ sung kiến thức. Còn nhược điểm, nó khiến cho người khác coi thường rằng “thằng đó còn trẻ, chả biết gì đâu” và cũng dễ khiến bản thân ta ỷ lại, cho rằng mình còn rất nhiều những trang trắng để viết vào.

Tùy vào hoàn cảnh gia đình, tính cách cá nhân của mỗi người mà những trang trắng này được lấp đầy nhanh hay chậm. Ví dụ, sinh ra trong gia đình kinh tế vững chắc, tạo điều kiện ra nước ngoài du lịch hay học tập từ sớm thì dĩ nhiên trải nghiệm sẽ nhiều hơn người 25 tuổi mới bước chân ra khỏi đất nước đang sống. Còn về tính cách cá nhân, dù ra nước ngoài sớm mà chỉ ham chơi, không học hỏi, không tự làm đầy kiến thức cho mình thì vẫn thua xa người trong nước chịu khó học hỏi, quan sát và tạo ra những giá trị thiết thực cho bản thân và xã hội. Nên tính cách của mỗi người mới là thứ quan trọng nhất để quyết định thành bại bản thân người đó.

Vậy nếu một người sinh ra đã giàu có, bản thân lại ham học hỏi để phát triển, chẳng phải như vậy đã là mẫu hình hoàn hảo, bỏ xa mọi người, làm sao mình có thể đấu lại họ? Có những người sinh ra ở vạch xuất phát, nhưng cũng có người vừa chào đời đã ở trên đích đến hẳn mấy tầng lầu. Nhưng tại sao chúng ta phải chiến đấu cùng họ mà không phải là học hỏi từ họ? Bản thân sinh ra trong gia cảnh tốt, được học hành tốt thì ngưỡng kỳ vọng của mọi người dành cho họ chắc chắn phải cao hơn người khác. Vậy nên, chẳng có gì đảm bảo rằng cuộc sống của họ không áp lực như người khác, thậm chí còn áp lực lớn hơn. 

Mỗi người đều có một đường đua riêng, điều quan trọng là chúng ta biết đường đua của mình ở đâu và bản thân mình phải ra sao, chứ không nhất thiết phải lấy thành công của người khác làm áp lực cho bản thân. Trong suốt quá trình trưởng thành, những trang giấy trắng của tuổi trẻ sẽ được viết rất nhiều điều lên đó. Có thể là kinh nghiệm cho lần đầu phỏng vấn, hay niềm hân hoan khi chiến thắng giải bóng đá cấp trường, hoặc lần khởi nghiệp thất bại ê chề,... tất cả những thứ mang lại sự trải nghiệm đều sẽ được lưu trong đó. Trải nghiệm càng nhiều thì những trang giấy càng nhanh kín chữ, và trong quá trình trải nghiệm đó hãy cố gắng học một thứ vô cùng quan trọng để chuẩn bị bước ra đời, đó là việc bạn phải đứng giữa hai lựa chọn và việc chịu trách nhiệm cho lựa chọn của mình. 

Chọn lao đầu vào làm việc kiếm tiền thì có khi bỏ qua sự quan tâm đến gia đình, ba mẹ, người thân. Chọn yêu đương thì có khi chểnh mảng việc học, chọn nuông chiều bản thân bằng đủ loại thức ăn thì không thể có thân hình đẹp bằng tập thể thao. Với quỹ thời gian 24 tiếng một ngày, ai cũng như ai, chúng ta không thể làm tất cả những thứ mình muốn được. Vì vậy, cuộc sống thực chất là những lần chọn lựa và không thể biết điều gì đang chờ đợi chúng ta trên hành trình phía trước. Thời gian là hữu hạn và vô định. Mỗi ngày ngủ dậy, mở mắt ra có nghĩa là chúng ta đã nhích thêm một bước chân đến cuối đời, chỉ là không ai biết chính xác được số ngày còn lại là bao nhiêu.

Nếu muốn thay đổi và tốt hơn, hãy bắt đầu ngay bây giờ, ngay giây phút này, vì nếu không là bây giờ, thì sẽ chẳng là bao giờ cả.

Đọc Sách Phải Vui

Hai cuốn sách có số lượng bản in cực lớn của tác giả Tony Buổi Sáng và bác Nguyễn Nhật Ánh đều dừng ở mức kỷ lục là trên 200.000 bản. Hay với chính tác giả khi ra cuốn sách đầu tiên có số bản in là 3.000 bản và bán ròng rã hơn một năm trời mới tái bản. Một thị trường có 97 triệu dân thì số lượng bản in của một cuốn sách là 3.000 bản, chắc có lẽ chúng ta cũng hiểu được tỉ lệ phần trăm này nhỏ đến đâu. 

Thật ra, thứ quan trọng nhất của một cuốn sách chính là sau khi đọc xong nó, trong đầu người đọc còn lưu lại những gì. Mục đích của việc đọc sách, trước hết phải để bản thân vui. Niềm vui ở đây không phải kiểu như bạn đọc một câu chuyện hài, mà là kiểu vui thú của việc nhận ra mình vừa được cung cấp một kiến thức, một góc nhìn, một tầm tư duy mới lạ. Đọc truyện tranh vui không? Vui chứ, tuổi nhỏ sẽ thấy vui vì trong đó có câu chuyện tình yêu đôi lứa, có thiện ác đối đầu, có những nét vẽ sinh động. Đọc sách khoa học cũng sẽ vui với ai khao khát tri thức trong lĩnh vực họ đang nghiên cứu…

Đọc, chỉ cần vui trước đã. Từ cái vui đó mới tạo ra cho mình nguồn năng lượng để làm việc khác. Đọc một cuốn, hiểu cho hết cuốn đó, dùng nó áp dụng cho việc đối nhân xử thế của mình, rồi thấy có khi áp dụng như sách cũng chả ăn thua gì, lại phải quay lại đọc lần nữa để phản bác chính tác giả và viết nên cuốn sách riêng đời mình. Đọc sách và thực hành đối nhân xử thế là hai tiến trình bắt buộc phải song song. Có thể người thành công thường đọc sách, nhưng không phải người đọc nhiều sách nào cũng thành công. Thành công mà dễ như vậy, cuộc đời này lấy ai thất bại? 

Tác giả chia sẻ với chúng ta một phương pháp đọc “Cách đọc 5C”

1. Complete - Hoàn thành

Khi đọc một cuốn sách, bạn cần phải xác định có nên hoàn thành nó hay không. Nếu bạn còn phân vân, sợ rằng bỏ lỡ những phần hay ở nửa sau cuốn sách đó thì có thể lên tham khảo từ những người đọc trước đó. Đừng để cứ phải cố gắng để đọc đến cuối cùng và phát hiện ra mình đã lãng phí thời gian cho một cuốn sách mà mình chẳng hề thích thú. 

2. Compare - So sánh

Khi đọc cuốn sách của tác giả này, bạn hãy cố gắng nhớ và hiểu về phong cách viết, cách dùng từ, cách chọn đề tài của người đó, để khi đọc một tác giả khác, bạn so sánh với phong cách viết của người kia. Việc này giúp cho bạn hiểu sâu hơn về phong cách viết của tác giả, đồng thời hiểu được ưu nhược trong phong cách đó và những ưu nhược đó sẽ dẫn đến cảm xúc gì thể hiện ra trang viết.

3. Compress - Tóm tắt

Đọc xong một tác phẩm nào đó, bạn phải có được hai bản tóm tắt. Một tóm tắt dài theo cốt truyện, một tóm tắt tổng quát chỉ trong một hai dòng. Cái tóm tắt đầu tiên không cần thiết với nhiều người, cái tóm tắt thứ hai là để chúng ta nắm được nội dung chính của cả cuốn sách, nó là cách để giúp chúng ta đặt cuốn sách vào một hộc trong não và nhớ về nó lâu hơn.

4. Compound - Liên kết

Khi đọc một cuốn sách, phát hiện ra một thông tin gì đó thú vị mà mình hứng thú quan tâm, có thể dừng sách lại vài phút, tra cứu thông tin thực tế của nó coi có đúng như vậy không. Đây là cách để hiểu sâu và tin vào tác phẩm.

5. Compete - Đối đầu

Khi đọc một cuốn sách, hãy luôn nghĩ rằng, nếu bạn là người viết thì bạn sẽ chỉnh sửa những từ nào, những câu nào, những đoạn nào. Sau khi chỉnh, đọc thử lên coi có êm tai không, có mượt hơn không. Thậm chí có thể bạo gan bằng cách nghĩ rằng nếu chúng ta là tác giả thì sẽ thay luôn cái kết ra sao nếu kết thúc hiện tại khiến bản thân chưa hài lòng. Đây là cách tăng vốn từ và tăng tư duy phản biện của bản thân.

Bạn mình học thiết kế, nếu có việc cần bạn làm thì vào hỏi giá bình thường, nếu bạn báo giá thấy không hợp lý thì nói thẳng ra là tao không đủ khả năng, đừng chê bai bạn làm mắc hay rẻ vì chất xám của người ta là vô giá. Nếu bạn làm giúp không nhận tiền thì mời bạn đi ăn, đi coi phim để cảm ơn. Người ta bỏ cả trăm triệu tiền học không phải để ở đó làm miễn phí cho mình. 

Đường Thỉnh Kinh Trong Mỗi Chúng Ta

Năm thầy trò Đường Tam Tạng, nói cho cùng chính là năm phần đặc tính của mỗi người, hành trình thu phục từng đồ đệ của Đường Tăng cũng là cách mà con người phát triển.

Đầu tiên chúng ta có tình cảm để biết yêu thương là gì, sau phải có lý trí để nhận biết về cuộc đời, rồi muốn đi đường xa, phải tập trung mà học hành, làm việc, đến khi đã có kha khá thứ trong tay lại vì tham vọng hưởng lạc mà tiếp tục làm, rồi khi già đi, chẳng phải là lúc mọi thứ đều chậm lại để chúng ta nhẫn nại với chính bản thân mình. 

Trong quá trình chinh phục sự trưởng thành, dĩ nhiên chúng ta sẽ phải trải qua những lần thử thách, vấp ngã, thất bại rồi mới hiểu được giá trị của thành công. Những thử thách đó được Tây Du Ký hiện thực bằng những yêu tinh cản trở đoàn Đường Tăng đi lấy kinh. Mỗi yêu tinh lại tượng trưng cho một thứ thói hư, tật xấu hay dục vọng quyến rũ con người.

Đánh bại yêu ma cũng là đánh bại những bước cản trên con đường trưởng thành của mỗi người. Hành trình thỉnh kinh kết thúc là để đạt được chân kinh và phổ độ chúng sinh, giảng cho con người sự giác ngộ. Vậy tức là hành trình trưởng thành của con người cũng là hành trình hiểu về chính bản thân mình, lắng nghe tiếng nói sâu bên trong mình. Hiểu được mình muốn điều gì, mình cần làm gì để đạt được mong muốn đó, hiểu được thế nào là vui, buồn, hiểu được tình cảm, lý trí, dục vọng, nhẫn nại và tập trung của bản thân đang ở mức nào  để tự cân đối, tu chỉnh.

Nếu hiểu được điều này, chúng ta không cần đi so đo với người khác, không phải đứng núi này trông núi nọ, chỉ cần biết tập trung trau dồi cho mình ngày một phát triển, tự so mình với chính mình của ngày hôm trước chứ không cần ganh đua, đấu đá với người ngoài. Hiểu được điều này cũng là lúc chúng ta biết khi nào nên dùng lý trí để hành xử, khi nào cần dùng tình cảm yêu thương con người, khi vui thì hiểu được đó là lúc một dục vọng được thỏa mãn, nhưng đừng để bản thân trầm lạc trong đó, khi thất bại hay không vui thì hãy nhẫn nại, kiên trì để đến được thành công. 

Sự hiểu về Tây Du Ký, mỗi người mỗi kiểu. Có người sẽ giải thích theo cách này, có người lại theo cách khác, tùy vào nhân sinh quan của giai đoạn đang sống. Nhưng chung quy có giải thích ra sao thì đến cuối cùng vẫn quay về con đường khuyên con người sống tử tế, tốt đẹp hơn. Ngọc Thạch chọn bài viết này để kết thúc cuốn sách vì thấy tựa đề làm anh ưng ý nhất: “Đường thỉnh kinh trong mỗi chúng ta”. Mong rằng khi được đến đây, bạn có thể tự hỏi con đường thỉnh kinh bạn đang đi là gì.

Tôi không hoàn hảo, cũng không tốt đẹp. Đã đi qua hai cuộc khủng hoảng của cuộc đời, được và mất rất nhiều thứ nên lúc này mới biết học cách sống và trân trọng hiện tại. Sau mọi việc, tôi nhận ra dù sóng gió ra sao, mình phải giữ vững cái tâm của mình nhật. Chỉ cần không gục ngã thì còn có cơ hội để chuyển mình.

Lời kết

Qua cuốn sách Tuổi Trẻ Hoang Dại, mình hiểu được rằng, hành trình của cuộc đời con người, dù là tuổi trẻ hay tuổi già, dù là đàn bà hay đàn ông vẫn chỉ đơn giản là quá trình đi tìm hiểu ý nghĩa của hạnh phúc thông qua những thứ tạm gọi là ước mơ hay hoài bão. Và tuổi trẻ, may mắn nhất là còn nhiều thời gian hơn người đã già. Vì vậy, hãy lấp đầy những “trang trắng” này một cách ý nghĩa nhất. Bạn nhé!