Thời đại nhạc jazz, những năm hai mươi gào thét và một nước Mỹ trù phú, giàu sang sau khi chiến tranh Thế giới thứ nhất kết thúc, câu chuyện tình của Đại gia Gatsby không hào nhoáng mà chớp nhoáng, buồn thương- một câu chuyện không đơn thuần về tình yêu mà còn là những suy ngẫm về một thời đại cực thịnh đầy biến động. Xét trên một khía cạnh, The Great Gatsby (1925) là minh chứng tình yêu, của số phận định đoạt và cái trớ trêu của thời đại. Mặt khác, đó là cái nhìn của F.Scott Fitzgerald về con người, về khoảng thời gian mà ông sinh sống hay là câu chuyện khắc hoạ đất nước Mỹ tự do nhưng cũng nhiều góc khuất. Mạch cảm xúc và nội dung của The Great Gatsby hay Đại gia Gatsby đưa ta lâng lâng khi xen lẫn trong tình yêu là những cay đắng của hiện thực và ước mơ dường như không thể dập tắt.

Thời đại nhạc jazz và những năm hai mươi gào thét:

Câu chuyện diễn ra sau khi chiến tranh Thế giới thứ nhất kết thúc, nước Mỹ bước vào thời kì hoàng kim và cực thịnh- kinh tế, xã hội phát triển vượt bậc. Xã hội Mỹ bấy giờ đã sa vào giá trị vật chất khi trên những con phố nhộn nhịp là những xe hơi đắt tiền, những biển quảng cáo lòe loẹt, thương mại và giải trí phát triển không ngừng. Người ta ăn chơi, mua sắm vô độ khiến cho tư tưởng hưởng thụ vật chất ăn sâu vào con người những năm 1920s. Nhưng dường như sự cực thịnh ấy càng làm cho những vấn đề trong xã hội tương phản sâu sắc, khi con người ở vị trí càng cao thì đáy vực của họ càng sâu thẳm hơn. Tham nhũng và bê bối, sự ích kỷ bỏ mặc giá trị cốt lõi là tinh thần đã khiến cho tầng lớp lao động và người nghèo làm lụng vất vả, bị bỏ rơi và coi thường. Không chỉ vậy, tình trạng đạo đức suy đồi nghiêm trọng đến mức Chính quyền phải cấm sản xuất, mua bán, chuyên chở các loại rượu. Nói về những năm 1920s, hình ảnh những người phụ nữ tóc ngắn, váy lụa công khai hút thuốc và uống rượu là minh chứng cho sự giải phóng của phụ nữ Mỹ và một xã hội không còn những gò bó. Fitzgerald đã đưa không khí của những năm 1920s đó vào cuốn tiểu thuyết của mình qua rất nhiều hình ảnh ẩn dụ và ý nghĩa như những mặt tối của xã hội (thung lũng bụi) hay  sự phát triển và trù phú (những bữa tiệc xa hoa và vô độ).

Câu chuyện tình yêu đầy nước mắt:

Qua lời kể của Nick Carraway, năm 1922 anh đến thuê nhà ở West Egg thuộc sở hữu của Jay Gatsby- chàng triệu phú qua cái nhìn của mọi người là một chàng trai ăn chơi và giàu có với những bữa tiệc như thắp sáng cả một vùng vịnh. Nick là em họ của Daisy Buchanan - mối tình của Gatsby trước khi anh phải nhập ngũ. Gatsby đã làm quen với Nick vì anh vẫn còn yêu say đắm Daisy - cũng là lý do để anh quay về và trở nên giàu có. Nhưng sau một khoảng thời gian chiến tranh và bom đạn, Daisy tin rằng anh sẽ không quay trở lại nữa nên kết hôn với Tom Buchanan, lập gia đình và quên đi Gatsby. Họ gặp lại nhau, khoảnh khắc hai ánh mắt bắt gặp là một khoảng lặng 30 giây đủ để diễn tả bao nhiêu cảm xúc, nhung nhớ và chờ đợi trong 5 năm. Họ dần yêu lại từ đầu nhưng tình yêu ấy bắt đầu muộn màng rồi kết thúc chóng vánh. Gatsby chết vì những hiểu nhầm, cái tên ấy dần rơi vào sự lãng quên, duy chỉ có Nick luôn ghi nhớ về tình bạn của anh và chàng trai si tình này. 

Gatsby nói rất nhiều về quá khứ và tôi dần hiểu rằng ông muốn tìm lại một cái gì đó, có thể là nhớ lại chính con người mình, cái con người đã đem lòng yêu Daisy ngày ấy. Đời ông đã hoang mang lộn xộn từ bấy đến giờ dù chỉ một lần thôi, rồi dần dần nhớ lại, có lẽ ông sẽ tìm ra đó là cái gì...

Tình yêu trong The Great Gatsby cũng sống động và nồng cháy như giấc mơ Mỹ của Gatsby vậy. Nhưng có lẽ đó là tình yêu sai thời điểm, muộn màng và đầy nuối tiếc, trên hết, trong một xã hội vật chất như vậy, liệu tình yêu thực sự có thể kết thúc đẹp được không? Khía cạnh tình yêu trong tác phẩm có thể khiến ta mơ mộng nhưng cũng đầy đau đớn khi phải đối mặt với những giằng co trong cảm xúc của các nhân vật. 

Daisy- người con gái mang tên loài hoa:

Daisy và Gatsby là biểu tượng của khát vọng được yêu cho dù đó có là tình yêu muộn màng và sai trái. Daisy vừa đáng thương vừa đáng buồn nhưng năm ấy, Daisy cũng chỉ là một cô gái tin vào lời hứa sẽ trở về của người yêu mình. Khi Gatsby không quay lại, Daisy chỉ còn lại sự thất vọng tràn trề, cô dần buông bỏ số phận mình. Trong xã hội đề cao giàu sang và phú quý như vậy, một người con gái nếu có được người chồng giàu có, thỏa mãn những thước đo xã hội sẽ tin mình có được hạnh phúc. 

Tôi nghĩ Daisy không đưa ra lựa chọn để cưới Tom mà cô đã buông bỏ chính bản thân mình, để mặc nó bị xã hội và số phận đưa đẩy. Vật chất chỉ thỏa mãn được bề nổi, Daisy phần nào cảm thấy hạnh phúc nhưng sâu bên trong đó là sự trống rỗng và buồn bã vô cùng. Khi Gatsby xuất hiện, cô vẫn sẵn sàng đến với hắn vì chỉ có hắn mới khiến cô được là Daisy thật sự của 5 năm về trước - luôn vui cười, toả nắng và rạng rỡ. Gatsby có lẽ cũng cảm thấy như vậy. Daisy là tất cả đối với hắn, khi ở cạnh cô, hắn được thoát khỏi những suy nghĩ vật chất, những tham vọng và sự đáng sợ của những con người tìm đủ mọi cách để có được tiền. Giữa họ không chỉ có tình yêu mà còn là chỗ dựa để thoát khỏi sự giả tạo, vô nghĩa của xã hội. 

Giống như loài hoa cúc, Daisy xinh đẹp, giản dị và thanh khiết, ở cô toát lên sự ngây thơ, trong sáng đầy rực rỡ. Khoảnh khắc Daisy và Gatsby gặp lại giữa muôn vàn đóa hoa đắt tiền mà gã triệu phú mua cho cô, Daisy nổi bật hơn hết thảy các loài hoa đó, một nét đẹp thanh khiết đượm buồn. 

Gatsby- hiện thực và khát vọng giấc mơ Mỹ:

Gatsby đã tin vào đốm sáng xanh ấy, vào cái tương lai mê đắm đến cực điểm đang rời xa trước mắt chúng ta năm này qua năm khác. Ừ thì nó đã tuột khỏi tay chúng ta, nhưng có làm sao đâu – ngày mai chúng ta sẽ lại chạy nhanh hơn, vươn tay ra xa hơn… 

Hình ảnh Gatsby gắn liền với ánh sáng xanh này, đó là biểu tượng của giấc mơ và khát vọng tình yêu, địa vị trong xã hội. Gatsby đã vươn tay ra để chạm được ánh sáng huyền bí ấy, để nắm bắt được ánh sáng phía bên kia bờ vịnh. Hình ảnh tượng trưng này xuyên suốt tác phẩm như một gợi nhớ về những giấc mơ phập phồng không thể dập tắt. Tình yêu cũng là giấc mơ của Gatsby, hắn vươn lên từ tay trắng để có địa vị và sau này có thể gặp Daisy. Hắn là đại diện cho quyết tâm, hy vọng và sau bao nỗ lực, dường như Gatsby đã có tất cả nhưng đầy chớp nhoáng, ước mơ ấy hoá cát bụi và cái tên Gatsby rơi vào quên lãng.

 Gatsby là nạn nhân của chính xã hội bất công, thiên vị vật chất bởi nó khiến con người tìm đủ mọi cách để có được chỗ đứng. Mặc dù tình yêu của Gatsby dành cho Daisy mãnh liệt vô cùng, nhưng thứ đeo bám Gatsby là quá khứ, là mong muốn có tài sản và sự nghiệp, sự ám ảnh ấy khiến hắn muốn có được Daisy và nhiều hơn nữa. Phải chăng đó là thứ đã dẫn đến cái kết đầy bi kịch sau này? Sự kết thúc đầy ám ảnh của cuộc đời Jay Gatsby cùng với những gì hắn đạt được đã khiến cho nhân vật này trở thành biểu tượng của giấc mơ Mỹ và sự thịnh vượng ngay cả trong xã hội ngày nay.

Một xã hội vật chất phù du và vô tâm:

Không ai đến dự đám tang của Gatsby, không ai nhớ đến hắn cho dù cái chết của Gatsby là tiêu điểm trên những tờ báo hàng ngày. Họ chỉ nhớ đến những bữa tiệc xa hoa từng thắp sáng cả vùng vịnh mà hắn từng tổ chức và những giá trị vật chất trôi nổi trên bề mặt. 

Tất cả đều vô tâm và lẫn lộn. Họ là những kẻ vô tâm, Tom với Daisy- họ đập nát mọi thứ, cả vô tri lẫn hữu tri, rồi rút lui vào tiền bạc hoặc niềm vô tâm mênh mông của họ, hoặc bất kỳ những gì vẫn ràng buộc họ với nhau, để mặc người khác phải dọn dẹp đống đổ nát bừa bãi mà họ gây ra…

Thế giới của Gatsby là một thế giới rất cô đơn. Ngẫm lại, mọi sự hào nhoáng, mọi bữa tiệc, mọi cảm xúc, mọi cố gắng Gatsby đạt được giờ cũng chẳng còn giá trị nữa. Ở cái thế giới ấy, mọi thứ đều dễ dàng mất đi bởi lẽ không có một chút giá trị tình cảm, giá trị tinh thần nào làm cho chúng trở nên ý nghĩa, đáng để giữ lại. Trong câu chuyện, mọi việc trôi qua chớp nhoáng với những cao trào thật sự, với tình yêu và cả hy vọng. Thói sùng bái vật chất vô độ và thiếu vắng đạo đức trong xã hội Mỹ bấy giờ đã báo hiệu trước một bi kịch mặc cho những nỗ lực, níu kéo theo đuổi tình yêu. Đó là một xã hội đã phát triển quá tự do và không kiểm soát, đạt đến độ cực thịnh nhưng sớm rơi vào đổ nát vì đuổi theo những điều vô cùng phù du và chớp nhoáng. 

Nước Mĩ hiện lên với sự phóng khoáng, phát triển vượt bậc; một xã hội đương thời đầy vật chất và thực dụng, lấy tài sản làm thước đo và bỏ rơi đạo đức, quên mất cái chuẩn mực là giá trị tinh thần. Vẫn còn những ước mơ chính đáng, vẫn còn những sự theo đuổi giá trị tinh thần thấp thoáng trong The Great Gatsby thế nhưng chúng không dễ dàng để có thể trở thành hiện thực mà cần phải đánh đổi, hy sinh và đấu tranh mới có được. Gatsby là điểm sáng với những giấc mơ đầy sức sống nhưng sớm lụi tàn giữa sự hỗn loạn và ăn chơi của xã hội đương thời.

Những con sinh hiến tế của giấc mơ Mỹ:

Cuộc đời của Jay Gatsby cay đắng nhường nào, cuộc đời của F.Scott Fitzgerald cũng cay đắng bấy nhiêu. Họ đều đi theo tiếng gọi của giấc mơ Mỹ, đi theo vùng đất nơi họ có thể có được sự bình đẳng và tự do. Họ cũng vì tình yêu mà cố gắng hết mình để có được vật chất và địa vị. Đầu trang sách Fitzgerald đã đề Một lần nữa tặng Zelda- con gái út của ông chánh án toà án Alabama và cũng là vợ của ông. Tình yêu của tác giả và vợ dường như được nuôi dưỡng bằng vật chất vì để cưới được Zelda, Fitzgerald phải đảm bảo được đời sống phú quý, giàu sang mà Zelda đã quen từ nhỏ. Những cuốn sách ông viết thường xuất hiện lời đề tặng như vậy, chúng chính là nguồn chu cấp cho đời sống xa xỉ, nhung lụa của Zelda. Ngay cả khi bà phải vào viện tâm thần, Fitzgerald vẫn luôn cố gắng kiếm tiền để làm tròn lời hứa ban đầu giữa hai người. 

Trong Đại gia Gatsby, ước nguyện được cho Zelda một cuộc sống giàu sang của ông phần nào được hiện thực hoá khi con người trong truyện đều sống trong đủ đầy. Tình yêu của Gatsby dành cho Daisy cũng mãnh liệt giống như của Fitzgerald và Zelda. Lời văn của Fitzgerald phần mỉa mai, phần chân thực nhưng không thiếu sự lãng mạn, giật gân. Đại gia Gatsby xuất sắc ở chỗ cuốn tiểu thuyết này nhiều hơn một câu chuyện, nó là suy nghĩ, là giấc mơ của F.Scott Fitzgerald lôi cuốn người đọc và để lại dư vị, suy nghĩ nào đó đâu chỉ về tình yêu mà còn về sự ngang trái, trớ trêu, đau đớn của số phận và đời người. 

Cuốn tiểu thuyết làm nên tên tuổi F.Scott Fitzgerald là không chỉ là phản ánh cuộc sống thực mà còn là tình yêu của ông với vợ mình . Gatsby chính là Fitzgerald, thế giới ông dựng nên là ước mơ của ông: ước mơ của sự tự do và tình yêu ở vùng đất của bình đẳng – Mỹ.

The Great Gatsby (2013)- những thước phim xa hoa tráng lệ:

Nếu bạn đã đọc Đại gia Gatsby cũng không nên bỏ qua bộ phim chuyển thể năm 2013 với Leonardo DiCaprio đóng chính. Bộ phim bám sát với cốt truyện với những khắc họa đậm chất 1920s. Sự đầu tư kỹ càng về mặt nghệ thuật như những bộ áo quần phóng khoáng mang những cái mới nhất của thời đại ấy, những bữa tiệc thác loạn xa hoa hay khung cảnh căn phòng hoa nơi Daisy và Gatsby gặp lại sau năm năm đều là những thước phim thoả mãn thị giác khán giả. Trong phim, nhận thức về sự tương phản sâu sắc của những phân đoạn cao trào và kết thúc ám ảnh khiến cho ảnh hưởng của tác phẩm càng thêm sâu đậm. 

Dù là đọc sách hay xem phim, người thưởng thức đều cảm nhận được dư vị nào đó, có lẽ không thoải mái và êm ái cho lắm vì đó là  cảm xúc nuối tiếc và đau đớn khi cái kết bi kịch không thôi ám ảnh. Trên nền nhạc Young and Beautiful của Lana Del Rey- nhạc phim của The Great Gatsby,  ta cảm nhận được sự hào hứng thoáng buồn, sự sống động của những bữa tiệc và tình yêu mãnh liệt nhưng đáng thương của Gatsby, tất cả đều nhuốm màu sắc của sự hồi tưởng và xưa cũ. 

Kết

Không chỉ được Modern Library xếp thứ hai trong một trăm cuốn tiểu thuyết hay nhất thế kỷ 20, The Great Gatsby còn nằm trong danh sách 100 tiểu thuyết hay nhất bằng tiếng Anh từ 1923 đến 2005 do tạp chí Time bình chọn. Bởi vậy cuốn tiểu thuyết này là một trong những đầu sách mà ai cũng phải đọc một lần trong đời.

Những thước phim hay ngôn từ của tác phẩm này sẽ làm cảm nhận, suy nghĩ của bạn sâu sắc hơn bằng cách giúp bạn thấu hiểu tâm lí nhân vật và cuộc sống. Gatsby giúp ta hiểu rằng phải theo đuổi giấc mơ của mình, đi theo ánh sáng xanh của cuộc đời và không được phép bỏ cuộc bởi giấc mơ là điều làm cho cuộc sống có ý nghĩa. Mặc dù bối cảnh của truyện được kể vào những năm 1920s, khá xa với thời đại của chúng ta tuy vậy những tình tiết, cảm xúc của các nhân vật luôn chân thực và gắn liền với hiện thực. 

Vậy còn chờ gì nữa, hãy mở ngay trang sách đầu tiên để cùng đắm chìm vào thế giới, vào không khí của những năm tháng 1920s và cuốn theo dòng cảm xúc cũng như diễn biến của tác phẩm kinh điển này! Đây sẽ là trải nghiệm mà bạn rất khó quên đó.

Review chi tiết bởi: Diệp Anh

Hình ảnh: Diệp Anh

______________

Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về sách tại link: Bookademy

Bạn đam mê viết lách, yêu thích đọc sách và muốn lan tỏa văn hóa đọc tới cộng đồng của YBOX.VN? Đăng ký để trở thành CTV Bookademy tại link: http://bit.ly/bookademy_ctv

(*) Bản quyền bài viết thuộc về Bookademy - Ybox. Khi chia sẻ hoặc đăng tải lại, vui lòng trích dẫn nguồn đầy đủ “Tên tác giả – Bookademy”. Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.