“Đau đớn không phải bị đánh đến bất tỉnh. Đau đớn không phải là bị một mảnh thủy tinh cứa rách da chân phải khâu nhiều mũi. Đau đớn là thế này đây: Toàn Toàn bộ trái tim tôi nhức nhối và tôi phải mang nó xuống mồ”. 

Rốt cuộc thì đâu là sự khởi nguồn của sự bất hạnh, đau khổ thậm chí là tuyệt vọng? Là cái nghèo, cái đói hay sự ghẻ lạnh? Thực ra hơn ai hết, những đứa trẻ luôn là những người có tâm hồn non nớt nhất, nhạy cảm nhất. Bạn chỉ cần nhíu mày lại hay thậm chí chỉ cần một cái liếc mắt thì ngay lập tức chúng sẽ nắm bắt được ngay ý của bạn là gì. Thậm chí bạn chỉ cần một lần chê bộ quần áo chúng mặc xấu thì ngay lập tức chúng sẽ cảm thấy e ngại mỗi khi mặc bộ quần áo đó. Giống như câu nói: “Bạn chỉ cần mất một giây để chê bai, phán xét nhưng người khác sẽ mất cả một đời để suy nghĩ về nó”. 

Cũng giống như cậu bé trong câu chuyện Cây cam ngọt của tôi, vì nghèo, vì cảm nhận được sự không yêu thích của những người xung quanh mà dường như tâm hồn đứa trẻ trong cậu bị tổn thương. Nhưng thực chất cho dù có suy nghĩ trưởng thành hơn so với các bạn cùng lứa tuổi nhưng cậu vẫn là một đứa trẻ không hơn không kém. Đứa trẻ ấy lại có những suy nghĩ mà ngay cả người trưởng thành cũng không tưởng tượng đến. 

ĐÔI NÉT VỀ TÁC GIẢ

Tác giả của cuốn sách Cây cam ngọt của tôi chính là Jose Mauro de Vasconcelos. Ông là một nhà văn sinh ra tại Brazil nhưng lại mang trong mình hai dòng máu Bồ Đào Nha và Ấn Độ.

Sinh năm 1920 và mất năm 1984, từ nhỏ ông đã lớn lên trong một gia đình nghèo khó ở vùng ngoại ô Rio de Janerio. Vì để kiếm miếng cơm manh áo mà ông đã phải làm rất nhiều nghề. Khó khăn, gian khổ là thế nhưng ông vẫn luôn là một người có ý chí, nghị lực vươn lên trong cuộc sống.

Có thể nói vì đã trải qua cuộc sống khó khăn từ nhỏ, nên cái nghèo trong chuyện được tác giả khắc họa phải nói là vô cùng “thấm”. Nó không chỉ là cái nghèo về mặt vật chất mà nó như còn được khắc họa mà những chi tiết vô cùng nhỏ khiến cho không gian truyện trở nên vô cùng ảm đạm. Lấy nhân vật ZeZe làm trung tâm câu chuyện với những hành động và suy nghĩ của một đứa trẻ nhưng không hề trẻ chút nào. Mỗi suy nghĩ, mỗi hành động của cậu bé khiến người đọc không khỏi đau lòng. Nếu để nói là câu chuyện có thành công hay không thì có thể khẳng định chắc chắn rằng là có, thành công khiến ai mà đã đọc qua câu chuyện rồi thì không thể nào quên được câu bé ZeZe. 

ĐÔI NÉT VỀ TÁC PHẨM 

Cây cam ngọt của tôi được chia thành 2 phần, trong mỗi phần lại có những chương nhỏ trong đó. 

Phần 1: Đôi khi, vào giáng sinh đứa con của quỷ ra đời.

Phần 2: Khi Chúa hài đồng, buồn thiu xuất hiện

Thực ra, Cây cam ngọt của tôi đối với mình là một câu chuyện khá thực tế, thực tế đến đau lòng. Chính vì thế, trước khi đọc sách, đọc tên các chương mình cảm thấy có chút gì đó không thoải mái vì tên các chương nó có chút gì đó u buồn, buồn giống như nội dung truyện vậy. 

Tên truyện là Cây cam ngọt của tôi nhưng bạn đọc sẽ cảm nhận được chút vị đắng chát khi cuộc sống quá tàn nhẫn với một đứa trẻ, ép đứa trẻ phải lớn hơn trước tuổi, ép cậu phải vật lộn với những suy nghĩ ngổn ngang trong cậu. 

VỀ NỘI DUNG TRUYỆN CÂY CAM NGỌT CỦA TÔI 

Trong truyện khắc họa ZeZe là một cậu bé tinh nghịch siêu hạng nhưng cũng đồng thời là cậu bé đáng yêu bậc nhất với ước mơ lớn lên trở thành nhà thơ cổ thắt nơ bướm. Nhưng cái sự đáng yêu của cậu không phải ai cũng công nhận, người chị của cậu -  Gloria lại nghĩ cậu là đứa trẻ hư. Xung quanh cậu bủa vây là cái nghèo, những đòn roi của người cha….Và cậu đã tìm được nơi để trút bầu tâm sự là cây cam ngọt sau nhà. Là một cậu bé mới chỉ năm tuổi nhưng suy nghĩ về mẹ của cậu bé làm tôi thật sự bất ngờ: 

“Mẹ có vẻ rất mệt mỏi. Tôi thực lòng thấy thương mẹ. Mẹ đã làm lụng cả đời. Mẹ làm việc từ khi lên sáu, khi nhà máy được xây dựng. Người ta để mẹ ngồi lên một chiếc bàn và mẹ phải làm sạch và lau khô các dụng cụ. Hồi đó còn quá bé, đến nỗi tè dầm cả ra vì không thể tự xuống khỏi bàn được. Đó là lí do mẹ chưa bao giờ được đến trường, cũng như chưa bao giờ được học đọc học viết. Khi mẹ kể cho tôi nghe chuyện đó tôi đã buồn đến mức đã hứa rằng khi nào thành nhà thơ và trở nên thông thái, tôi sẽ đọc thơ cho mẹ tôi nghe”. 

Chưa bao giờ nghĩ tới cậu bé ZeZe sẽ có suy nghĩ chững chạc như vậy. Không phải tự hứa rằng sau này sẽ kiếm nhiều tiền cho mẹ mà cậu tự hứa rằng sẽ đọc thơ cho mẹ nghe. Chính cậu cũng biết mẹ cậu vì sao lại phải khổ như vậy, cậu cũng cảm thấy thương mẹ nhưng dường như trong lời kể của cậu có chút gì đó tiếc nuối, chút gì đó bất lực, nghe mà thấy nghẹn trong lòng. 

Sau những trận đòn roi nhừ tử dường như để trút hết tức giận của bản thân, Zeze đã nói với ông Bồ rằng mình sẽ giết cha. Nhưng phải là một đứa trẻ đã chịu tổn thương như thế nào thì mới có thể thốt ra được rằng: 

“Không phải giết ông ấy có nghĩa là chộp lấy khẩu súng lục của Buck Jones và bắn bùm! Không phải thế. Ông có thể giết một người nào đó trong trái tim ông. Không yêu người đó nữa. Và thế là một ngày nào đó người đó sẽ chết”. 

Thế mới thấy, có phải Zeze là một đứa trẻ quá hiểu chuyện hay không? Dù có bị những trận đòn đau điếng nhưng cậu không có cách nghĩ là sẽ làm đau lại cha cậu mà cậu nghĩ sẽ “giết” ông ấy trong tâm trí. Dường như cậu cũng trải qua cảm giác chết rất nhiều lần trong tâm trí người khác thế nên cậu mới hiểu được như thế nó đau đến mức nào và cậu định làm thế với cha mình. Đây là sự trưởng thành trước tuổi hóa ra lại là cảm nhận sự đau thương từ sớm. Và Zeze chính là như vậy. Không phải ngay từ đầu cậu đã ghét bố mình và ngày qua ngày, những trận đòn roi, dần dần cậu không còn cảm nhận được tình thương từ bố nữa. Cuối cùng dường như cậu quyết định chỉ coi những người yêu quý cậu là quan trọng và những người không quan tâm cậu thì cậu giết họ trong trái tim. Tôi còn nhớ Zeze đã nói với bố cậu thế này: “Cha ơi khi cha muốn đánh con, con sẽ không bao giờ phàn nàn nữa. Cha cứ đánh con đi”.

Phải đau đớn như thế nào khi một đứa trẻ đã nói như thế này: “Mẹ ơi đáng lẽ con không nên được sinh ra trên đời này”. Và điều khiến tôi ngạc nhiên hơn là câu trả lời của người mẹ: “Ai đã ở trên đời thì tức là người đó xứng đáng được sinh ra con ạ. Con cũng thế.”

Một đứa trẻ đâu có khái niệm về sự tồn tại của nó đâu nhưng cậu bé Zeze lại tự cảm thấy bản thân mình không nên được sinh ra. Có lẽ cậu nghĩ nếu không được sinh ra thì cậu không phải sống trong cái nghèo túng, mẹ đỡ đi một phần vất vả….Nhưng câu trả lời cũng người mẹ đã vô cùng thuyết phục tác động sâu sắc không chỉ tới cậu bé mà còn tác động tới cả những độc giả. Câu nói của người mẹ như câu trả lời cho tất cả những con người đang hoài nghi về sự tồn tại của bản thân mình trong cuộc sống. Nhân sinh vốn ngắn ngủi, việc bạn có mặt trên đời này là việc đáng phải như vậy, không có gì phải nghi ngờ. Đừng nghi ngờ bản thân mình, đừng khiến cho suy nghĩ của bản thân đi vào ngõ cụt. Hãy làm những gì mình muốn làm, thích làm, làm ra giá trị cho xã hội. Câu nói của người mẹ như một gậy đánh cho tôi tỉnh táo lại trong những phút giây nghi ngờ bản thân. Trong tâm trí mỗi con người luôn có những câu hỏi như: “Nếu…thì đã không…”. Nhưng thực ra các bạn ạ, chuyện xảy ra trong cuộc đời đều là việc đáng nên xảy ra, những con người chúng ta gặp gỡ dù là bạn hay thù thì đều là những người chúng ta phải gặp. Chỉ khi đúng thời điểm thì chuyện xảy ra sẽ xảy ra. Chính vì thế, đừng lo lắng, đừng hoảng sợ, đừng tự hù dọa mình. Việc của bạn nên làm là hãy bình tĩnh đối diện với nó. 

Ông Bồ ơi!

Sao?

Cháu chẳng muốn xa ông chút nào, ông biết không?

Tại sao?

Bởi vì ông là người tốt nhất trên đời. Không ai đối xử tệ với cháu khi cháu ở bên ông và cháu cảm thấy trong tim cháu có một mặt trời hạnh phúc. 

Nếu như ngay trong thời điểm tưởng chừng như cậu bé Zeze hết hi vọng về cuộc sống này thì ông Bồ xuất hiện đem lại cho cậu ánh sáng của cuộc sống. Ông Bồ là ánh sáng như cậu nói là khiến trong tim cậu có “một mặt trời hạnh phúc”. Nếu như những trận đòn roi của người cha khiến cậu bé như rơi vào trong hầm băng thì ông Bồ lại đến từ từ sưởi ấm cậu. Như một người trong sa mạc đang sắp chết khát thì tìm thấy nguồn nước, cậu luôn dựa dẫm vào người bạn này. Hai người có khoảng cách tuổi tác rất lớn, nhưng rồi thế thì sao? Không gì có thể ngăn cản được tình cảm của cậu dành cho người bạn này. Cậu không thể hiện tình cảm với bố với mẹ quá nhiều nhưng có lẽ nhân vật trong truyện cậu thể hiện tình cảm nhiều nhất là ông Bồ. Người ta thường nói trẻ con hay quên nhưng thật kì diệu là tình cảm của cậu dành cho người bạn này từ khi là một đứa trẻ tới khi trở thành một người đàn ông bốn mươi tám tuổi. Có thể nói hình ảnh ông Bồ luôn là một cái gì đó ám ảnh trong cậu. Dường như cậu có thể nhớ hết tất cả những chi tiết về người bạn này và cũng chính người bạn ấy dạy cậu yêu thương, chia sẻ, cách sống….Và cứ thế những gì cậu học được từ ông Bồ khiến cậu nhớ mãi.

Đối với Zezé thì có hai người bạn, một người trong trí tưởng tượng còn người còn lại chính là ông Bồ. Nhưng rồi thật tàn nhẫn khi “cây cam ngọt của con đã bị chặt từ tuần trước rồi” và tuần trước ông Bồ cũng rời xa cậu.. Giấc mơ ngọt ngào đã nhường chỗ cho những đau thương, mất đi điểm tựa yêu thương Zeze như mất đi cuộc sống của chính mình: “Chúa Hài Đồng, con muốn ngài trả lại ông Bồ cho con. Ngài phải trả lại ông Bồ cho con”. Đọc đến đây với tư cách là một độc giả, tôi như chết lặng. 

“Vị chua chát của cái nghèo hòa trộn với cái vị ngọt ngào khi khám phá ra những điều khiến cuộc đời này đáng sống”.

Sau khi nếm được chút vị ngòn ngọt ấy thì cậu bé lại phải trải qua cái hương vị đắng chát của cuộc sống. Cuộc sống của cậu giờ như một hố đen sâu hoắm. Cái cảm giác có rồi xong mất đi nó đau đớn lắm. Sau khi đọc xong cuốn sách và tôi chợt nhớ ra ở những dòng đầu tiên cuốn sách đã viết: “Tưởng nhớ em trai Luis và chị gái Gloria của tôi. Luis đã từ bỏ cuộc sống ở tuổi hai mươi và Gloria cũng đã làm thế ở tuổi hai mươi tư vì nghĩ cuộc đời này không đáng sống”.  Bỗng nhiên tới đây tôi nghĩ rằng có phải cuộc đời đã quá tàn nhẫn với một cậu bé hay không ? Nỗi đau ấy nó vẫn luôn là vết sẹo trong lòng cậu. Để rồi tới khi bốn mươi tám tuổi cậu thú nhận: “Tại sao người ta lại nói cho bọn trẻ biết nhiều chuyện như vậy trong khi chúng còn bé như thế? Ông Bồ yêu quý của cháu, sự thực là người ta đã cho cháu biết mọi chuyện quá sớm”. Giá như, tuổi thơ của cậu bé chỉ dừng lại ở những người bạn tưởng tượng, ở chú chim nhỏ biết hát….thì giờ đây đã không có một Zeze đau thương như thế này. 

Ở đoạn cuối của Cây cam ngọt của tôi có một đoạn trích mà tôi vẫn luôn nhớ mãi: “Nhiều năm đã tôi qua, Manuel Valadares yêu quý ạ. Cháu bây giờ đã bốn mươi tám tuổi và thỉnh thoảng cháu lại nhớ ông nhiều đến mức cháu có cảm cảm giác mình vẫn còn là một đứa trẻ. Cháu tưởng tượng rằng ông sẽ có thể xuất hiện bất cứ lúc nào cùng với những tấm thẻ bài và những viên bi. Chính ông đã dạy cháu biết sự trìu mến là gì, ông Bồ yêu quý ạ. Giờ đây cháu lại trở thành người cố gắng trao tặng những viên bi và những tấm thẻ bài, bởi vì nếu không có sự trìu mến thì cuộc sống chẳng còn đặc biệt nữa”. 

Thật may là cuối cùng Zeze không bị cái nghèo tha hóa, sự đau đớn cất giấu nơi trái tim cũng bị moi móc bởi cái nghèo. Nếu để mà nói Zeze có may mắn không? May mắn chứ, may mắn bởi có người cho cậu biết thế nào là yêu thương, dạy cậu cách sống. Nhưng rồi cậu có bất hạnh không? Cậu còn bất hạnh hơn ai hết. Khi tưởng chừng như bản thân bắt đầu hạnh phúc thì cậu lại mất hết, mất chẳng còn lại gì. Nhưng có lẽ chính sự dạy dỗ đó khiến cho cậu còn chút gì đó bám víu vào để tồn tại. Đến khi tới tuổi trung niên rồi nhưng cậu phát hiện ra thứ khiến cậu mớ mãi đó là những viên bi, những thẻ bài thứ cứu rỗi cậu trong lúc nghèo hèn, túng quẫn ấy. Dường như phải trải qua quá nhiều nỗi đau nên cậu bé Zeze dù cho có thoát khỏi cái nghèo nhưng trong cậu lúc nào cũng mang một nỗi buồn man mác. Và cậu quyết định sẽ đi cứu rỗi những đứa trẻ như cách cậu được cứu rỗi. 

CẢM NHẬN VỀ TÁC PHẨM

Với tư cách là một độc giả thì tôi đã khóc như điên khi đọc câu chuyện của cậu bé Zeze, một câu chuyện là cả cuộc đời. Đọc những dòng đầu đầu tiên tôi chẳng có cảm giác gì mấy nhưng khi đã hoàn thành xong quyển sách và tôi phát hiện ra những dòng tác giả viết : “Tưởng nhớ em trai Luis và chị gái Gloria của tôi. Luis đã từ bỏ cuộc sống ở tuổi hai mươi và Gloria cũng đã làm thế ở tuổi hai mươi tư vì nghĩ cuộc đời này không đáng sống” thì tôi lại càng thấy hiện thực trong truyện càng đáng sợ hơn. 

Đối với tôi Zeze phải chịu đựng rất nhiều sự tủi thân “em không hề hiểu chuyện, em bị ép phải trở nên hiểu chuyện”. Câu chuyện tuy đã kết thúc nhưng luôn để lại một sự day dứt khó mà diễn tả thành lời, nó giống như sự ám ảnh của ông Bồ đối với Zeze. Tên truyện là Cây cam ngọt của tôi nhưng nó lại cay đắng và xót xa đến nghẹn lòng. Người ta thường nói đứa trẻ hiểu chuyện thì thường không có kẹo ăn và Zeze là một minh chứng cho sự hiểu chuyện đến đau lòng đó. Sau khi mất đi thứ cậu yêu thương nhất, Zeze dường như đã chết đi một lần, không phải chết vì tắc thở mà là chết ở trong tim.

LỜI KẾT

Đây thực sự là một cuốn sách đáng để đọc, đáng để suy ngẫm, một cuốn sách thực sự rất đáng để bạn bỏ thời gian ra để đọc. Cuốn sách có thể nói là bao gồm đầy đủ các hương vị trong cuộc sống, đôi khi nó còn hiện thực tới mức đáng sợ. Có những người cả đời chẳng cần trưởng thành nhưng có những người bị ép buộc phải trưởng thành. Cái cảm giác có rồi lại mất đi nó đau lắm, nó chua chát lắm. Cái cảm giác nhìn thấy người mình yêu thương ra đi nó bất lực lắm. 

Tóm tắt bởi: NHG - Bookademy

Hình ảnh: Thu Thảo - Bookademy 

--------------------------------------------------

Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về sách tại link: Bookademy

(*) Bản quyền bài viết thuộc về Bookademy - Ybox. Khi chia sẻ hoặc đăng tải lại, vui lòng trích dẫn nguồn đầy đủ "Tên tác giả - Bookademy." Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.