Tình yêu là một trong những nhu cầu không thể thiếu của mỗi chúng ta. Tưởng chừng như mọi người đều hiểu rõ tình yêu là gì nhưng thực chất tình yêu lại trở thành một trải nghiệm hiếm hoi nhất. Yêu trong tỉnh thức sẽ là đỉnh cao của tình yêu mà mỗi người đến với cuộc sống này nên hướng đến, bởi ở đó sẽ không có sự kiểm soát, chiếm hữu, ràng buộc, phụ thuộc lẫn nhau. Mà thay vào đó là sự độc lập, tự do cùng nhau phát triển. Thông thường, con người sống trên đời luôn có những nỗi sợ hãi nhất định, trong đó có cả sự sợ hãi khi yêu. Tiếc thay sự sợ hãi ấy chính là hòn đá khổng lồ ngăn cản con người đến với đỉnh cao của tình yêu.

“Yêu là hướng ra bên ngoài, can đảm tìm đến người khác, với niềm tin vô bờ rằng mình sẽ được đón nhận – và nó luôn được đón nhận. Còn nỗi sợ sẽ co rút vào bên trong, khép kín, đóng hết các cánh cửa lớn, cửa sổ để mặt trời, gió, mưa không thể nào chạm đến bạn – bạn quá sợ hãi.

Nỗi sợ là nấm mồ, tình yêu là ngôi đền thiêng. Trong tình yêu, cuộc sống đạt đến đỉnh cao tối thượng của nó. Trong nỗi sợ, cuộc sống rơi xuống ngang tầm với cái chết. Nỗi sợ bốc mùi, còn tình yêu thì tỏa hương thơm. Vậy sao bạn lại sợ hãi?”

Đôi điều về tác giả

Osho (1931 – 1990) tên thực là Chandra Mohan Jain. Trong suốt cuộc đời của mình, ông được xem như là một vị thầy huyền bí, tâm linh. Vào những năm 1960, ông đã đi khắp Ấn Độ như một diễn giả công cộng và là nhà phê bình thẳng thắn đối với chủ nghĩa xã hội, Mahatma Gandhi, và đạo Hindu chính thống. Osho được biết đến với những đóng góp mang tính cách mạng trong lĩnh vực chuyển hóa nội tâm thông qua thiền định. Những thuyết giảng có tính tổng hợp và điều hòa các tôn giáo khác nhau của Osho nhấn mạnh tới tầm quan trọng của thiền, việc tự nhận biết, tình yêu, sự sáng tạo và hài hước – những phẩm chất được Osho xem như bị kìm nén do sự tuân thủ các hệ thống niềm tin cứng nhắc, truyền thống tôn giáo và xã hội hóa. Tư tưởng của ông đã có một tác động đáng kể đến phong trào New Age ở phương Tây, và sự nổi tiếng của các tư tưởng Osho đã tăng lên rõ rệt từ khi ông qua đời.

Thoát khỏi đám đông ồn ào, bạn đang ở trạng thái cô đơn hay cô độc?

Bắt gặp ai đó sống một mình, chưa có người yêu hay bạn đồng hành, người ngoài nhìn vào đều có xu hướng cho rằng họ cô đơn, buồn chán. Nhưng nếu nhìn sâu sắc, mọi thứ có vẻ phức tạp hơn. Hoặc họ có thể thât sự cô đơn, nhưng cũng có thể họ đang ở trạng thái cô độc (dĩ nhiên cô đơn và cô độc là 02 từ mang nghĩa rất khác nhau). Hay thậm chí có những người có người yêu, có vợ/ chồng nhưng họ vẫn là người cô đơn. Để biết được bản thân đang tồn tại ở trạng thái cô đơn hay cô độc, ta cần hiểu ngữ nghĩa của từng trạng thái là gì. Osho từng chia sẻ về 02 trạng thái này như sau:

"Cô đơn là nỗi buồn, là cảm giác không trọn vẹn. Bạn cần một người và người đó không hiện diện bên bạn. Cô đơn là bóng tối, không có ánh sáng bên trong. Một căn nhà tối, đang chờ đợi ai đó đến thắp lên ánh sáng. Trong khi đó, cô độc không phải là nỗi buồn, mà là cảm giác rằng bạn đã hoàn thiện. Bạn không cần ai khác, chỉ bạn là đủ. Và điều này xảy ra trong tình yêu. Cô đơn là trạng thái khi bạn phát ốm với chính mình, chán nản, mệt mỏi với chính mình, bạn muốn đến một nơi nào đó và quen một ai đó để quên đi chính mình, nhưng cô độc lại là trạng thái bạn hân hoan khi được là chính mình, hạnh phúc khi được là chính mình. Bạn không cần phải đi đâu cả, không cần gì cả, chỉ bạn là đủ với chính mình".

Hai người cô đơn có thể đến với nhau, nhưng họ không yêu nhau. Tại sao cho rằng họ không yêu nhau? Vì thực chất họ vẫn cô đơn nhưng lúc này, nhờ có sự hiện diện của người kia mà họ không còn cảm thấy cô đơn. Hai kẻ cô đơn gặp nhau nên sự cô đơn của họ được nhân lên gấp đôi, hay thậm chí gấp nhiều lần. Bạn cảm thấy cô đơn khi ở một mình và khi có quan hệ tình cảm, bạn lại thấy đau khổ. Khi không có quan hệ tình cảm người ta cảm thấy cô đơn, và họ tìm ai để gắn kết. Khi gắn kết rồi, họ bắt đầu thấy đau khổ; họ cảm thấy thà một mình còn tốt hơn. Hai kẻ cô đơn gặp nhau – sự đau khổ gặp nhau nên sự đau khổ sẽ nhân lên. Làm sao hai cái xấu có thể trở thành cái đẹp. Mà tình yêu thực sự lại là một phạm trù thiêng liêng, cao đẹp.

Tình yêu thật sự không phải tìm cách đánh bại sự cô đơn mà là biến sự cô đơn thành cô độc. Nếu yêu một người (là tình yêu thật sự), bạn sẽ giúp người đó trở nên cô độc. Và một người thật sự yêu sẽ không bao giờ phá hủy sự cô độc của đối phương, người đó luôn tôn trọng tính cá nhân của bạn, tôn trọng sự cô độc của bạn. Tuy nhiên, thường thì những người yêu nhau (những người được cho là đang yêu) rất lo ngại sự độc lập của đối phương. Họ quá lo ngại, bởi vì họ nghĩ rằng nếu độc lập, người kia sẽ không cần họ, sẽ vứt bỏ họ. Do đó, người phụ nữ thường có xu hướng tìm cách quản lý mọi việc để người chồng hoặc bạn trai của mình luôn phụ thuộc. Anh ta phải luôn cần đến mình để mình luôn có giá trị. Và đàn ông cũng tìm cách làm những điều tương tự để anh ta vẫn có giá trị. Kết quả là nó trở thành một cuộc mua bán, chứ không phải là tình yêu – và luôn có xung đột, đấu tranh.

“Có khả năng ở trong trạng thái cô độc nghĩa là có khả năng yêu thương. Nghe có vẻ nghịch lý nhưng đó lại là sự thật. Chỉ những người có khả năng ở trong cô độc mới có năng lực yêu, năng lực chia sẻ, năng lực đi đến tận cùng nội tâm của người khác mà không sở hữu người khác, không phụ thuộc vào người khác, không biến người khác thành món đồ. Họ cho phép người khác được tự do tuyệt đối, bởi vì họ biết rằng nếu người đó bỏ đi, họ vẫn sẽ hạnh phúc. Niềm hạnh phúc của họ không thể bị tước đoạt bởi vì nó chưa từng được vay mượn từ bất cứ ai”

Phân biệt giữa "Thông cảm" và "Thấu cảm"

Một người hạnh phúc là người phải chia sẻ và người hạnh phúc sẽ hấp dẫn một người hạnh phúc khác. Tuy nhiên, nếu bất hạnh, bạn sẽ hấp dẫn nhiều người bởi vì họ cũng bất hạnh và có gì đó hợp với bạn. Khi đau khổ, thông thường ai đó sẽ đến, sẽ thông cảm với bạn và bạn cảm thấy như được hiểu, thật tốt, thật thăng hoa. Song, liệu sự thông cảm đó là tốt hay xấu? Bởi lẽ, sự thông cảm không phải là tình yêu, sự thông cảm chỉ tồn tại chừng nào bạn còn đau khổ. Một khi bạn trở nên hạnh phúc, sự thông cảm sẽ biến mất. Tình yêu chân thật không thuộc về sự thông cảm mà là sự thấu cảm.

Tác giả Osho giúp bạn đọc phân biệt giữa hai khái niệm tưởng chừng như giống nhau. Trong đó, thông cảm là: “Bạn đau khổ, và tôi muốn giúp bạn. Tôi vẫn ở bên ngoài. Tôi chỉ đưa tay ra giúp bạn. Tôi không bị ảnh hưởng bởi bạn. Trên thực tế, tận sâu trong lòng, tôi thích thú với việc đó". Còn sự thấu cảm lại hoàn toàn khác. Thấu cảm có nghĩa là "Tôi cảm nhận được điều bạn đang cảm nhận. Nếu bạn đau khổ, tôi cảm nhận được nỗi đau của bạn. Nó chạm đến tôi… nó tác động đến tôi. Tôi không còn là người ngoài mà như thể là một phần trong bản thể của bạn”.

Tình yêu là sự thấu cảm và nó hoàn toàn không phải là sự thông cảm. Đừng cầu mong ai đó sẽ mang sự thông cảm đến bạn. Mối quan hệ mà ở đó có sự chia sẻ, không có sự phụ thuộc, cả hai vẫn hoàn toàn tự do, độc lập mới là một mối quan hệ tốt. Khi hai bên đang yêu, cả hai đều cô độc và hạnh phúc là một tình yêu vô cùng đẹp bởi vì họ không tìm cách ngăn cản nhau phát triển.

Vạn vật luôn thay đổi!

Chúng ta phải chấp nhận rằng cuộc đời này mọi thứ luôn thay đổi. Không có gì là ổn định; bạn không thể neo bám vào bất cứ điều gì trong thế giới luôn thay đổi này. Bạn muốn tình bạn, tình yêu của mình ổn định lâu dài nhưng mong muốn của bạn lại đi ngược với quy luật thay đổi và quy luật đó không có ngoại lệ. Nó diễn ra theo cách riêng của nó, nó sẽ thay đổi, mọi thứ sẽ thay đổi. Có lẽ một ngày nào đó bạn sẽ hiểu rằng thật tốt khi sự hiện hữu không lắng nghe bạn, không áy náy về bạn và chỉ làm những gì nó muốn làm, không nghe theo mong muốn của bạn. Cụ thể, bạn muốn người bạn này mãi là của bạn, nhưng cũng có lúc họ sẽ không còn ở bên bạn nữa. Một người khác có thể ưu tú hơn, sẽ thế chỗ của anh ta. Rồi bỗng nhiên bạn nhận ra rằng thật tốt khi người kia biến mất; bằng không bạn sẽ mắc kẹt với anh ta. Tuy nhiên, giá trị cốt lõi mà cuộc sống này muốn bạn nhận ra lại không phải là điều đó, mà là bạn cần có sự nhìn nhận sâu sắc để không còn đòi hỏi về một mối quan hệ lâu bền. Bạn phải rút ra bài học rằng chất liệu cơ bản của cuộc sống là sự thay đổi.

Đứng trước quy luật thay đổi của cuộc sống, có người nhận định rằng “chỉ tin ở tiền bạc mà không tin vào thứ gì khác”, có thể tuyên bố này xuất phát từ trải nghiệm cả đời của anh ta, của năm lần bảy lượt bị lừa dối bởi những người mà anh ta tin tưởng. Song, một sự thật phải chấp nhận rằng khi chết đi, anh sẽ không thể mang tiền theo, anh đã kiếm được nó nhưng nó sẽ rời bỏ anh, anh không thể mang theo sau khi chết, vậy, anh ấy đặt niềm tin vào tiền bạc sẽ không thay đổi liệu có đúng không? Hay đối với quyền lực, nhiều người theo đuổi quyền lực vì cho rằng họ có quyền lực, nhiều người ở bên cạnh họ, hàng triệu người chịu sự chi phối của họ. Nhưng rồi quyền lực sẽ thay đổi – hôm nay bạn có, nhưng có chắc chắn rằng ngày mai bạn vẫn có không? Rồi bỗng dưng toàn bộ ảo tưởng đó biến mất, bạn sẽ cô đơn hơn ai hết? Hay nhiều người vì cô đơn mà chọn hôn nhân, chọn hôn nhân để bạn có cảm giác rằng mình có vợ/chồng bên cạnh. Trên thực tế, thay vì cho bạn một người đồng hành, họ trao cho bạn một gánh nặng. Bạn đã đơn độc, đã gặp rắc rối mà lúc này lại còn phải mang vác thêm một người khác cũng cô đơn. Cùng lắm thì bạn có thể kiên nhẫn chịu đựng cuộc hôn nhân này nhưng bi kịch là hôn nhân cũng không làm thay đổi được sự cô đơn trong bạn.

Tóm lại thì, dù với bất cứ nhận định nào cũng không thể thay đổi được quy luật của cuộc sống là mọi thứ luôn luôn thay đổi nên mọi nỗ lực hướng tới việc lảng tránh sự cô đơn đều đã thất bại và sẽ thất bại. Bởi vì nó đi ngược lại với nền tảng cơ bản của cuộc sống. Do đó, điều cần có ở đây không phải là một thứ gì đó bạn có thể quên đi sự cô đơn, mà bạn thừa nhận quy luật của cuộc sống và nhận diện về sự cô đơn của bản thân, cảm nhận được nó và từ từ rèn luyện bản thân đạt đến trạng thái cô độc bởi vì điều này chính là tự do của bạn, tự do thoát khỏi đám đông, thoát khỏi người khác.

Có bao nhiêu kiểu yêu?

Với Osho, tác giả luôn cho rằng điều tối thiểu nhất của tình yêu là sự tự do, sự yêu thương, do đó, mọi người thường có xu hướng thuộc trong các kiểu yêu sau:

"Tình yêu số một": Yêu theo kiểu định hướng đối tượng, tức là chọn một đối tượng để yêu. Chẳng hạn: chọn yêu một ai đó vì ngoại hình, vì kinh tế, vì kỹ năng, ... Kiểu yêu này ngay từ đầu chúng ta sẽ tìm mọi cách để sở hữu nó. Có 02 đối tượng là: "Tôi - Nó", người kia sẽ như một đồ vật mà bạn muốn sở hữu, ví dụ: Của tôi, chồng của tôi, đứa con của tôi... Và kiểu tình yêu này thể hiện lòng ham muốn vô cùng lớn và tất yếu sẽ dẫn đến sự đau khổ. Nhìn chung, kiểu yêu này không có nhiều giá trị, không có nhiều ý nghĩa

"Tình yêu số hai": Tình yêu này còn được gọi là kiểu "Tình yêu chủ thể" và chủ thể ở đây là bạn, bạn yêu thương người khác, trao cho người yêu những gì tốt đẹp nhất trong đó có cả sự tự do của bạn (mà sự tự do của mỗi người là điều tốt đẹp nhất và không ai có thể chiếm hữu), bạn luôn là người tôn trọng đối phương. Kiểu tình yêu số hai này sẽ không đi ngược lại sự tự do, sẽ không có tính chiếm hữu. Và bạn sẽ không phải lo lắng quá nhiều rằng ai đó cũng sẽ yêu quý người phụ nữ của bạn hay người đàn ông của bạn. Trên thực tế, bạn sẽ hạnh phúc khi người phụ nữ hoặc người đàn ông của mình được người khác yêu quý, khao khát. Niềm khao khát đó chỉ đơn giản chứng tỏ rằng bạn đã chọn một viên kim cương, một con người quý giá, có giá trị thật sự. Tuy nhiên, kiểu yêu này rất nhiều tiềm ẩn đau khổ vì nếu đối phương không yêu bạn, không yêu bạn theo kiểu số 2 thì bạn sẽ trở nên tổn thương. Điểm yếu của kiểu yêu này là có thời hạn 03 năm, 05 năm, 10 năm tùy thuộc vào đối tượng bạn yêu. Ngoài ra, nếu 01 cặp đôi mà trong đó cả 02 người đều yêu theo kiểu số 02, tức là họ luôn trao đi, luôn nghĩ cho đối phương, thì về lâu về dài cuộc tình sẽ rườm rà, tốn thời gian vì 01 trong hai bên không thể mạnh dạn đưa ra quyết định trước vấn đề nào đó trong cuộc sống hằng ngày.

"Tình yêu số ba": Tình yêu này rất khó giải thích. Nó không phải là chủ thể, không phải là đối tượng mà nó là siêu nghiệm. Cụ thể hơn, bạn chính là tình yêu, đó là phẩm chất của bạn, bạn mãi yêu thương và tình yêu đó không bao giờ kết thúc, bạn là người tự do, chính bạn đem lại sự tự do cho bạn khi bạn yêu theo kiểu số 02, thì lúc này bạn mới chính là kiểu yêu số ba (hay nói cách khác, người có kiểu yêu số 02 cộng thêm sự tự do của họ luôn được tôn trọng chính là tình yêu số ba). Do đó, nếu đối phương không yêu bạn theo mọi kiểu yêu, bạn vẫn sẽ luôn cảm thấy hạnh phúc, do đó, kiểu yêu này không có điểm yếu. Song, đừng lầm tưởng kiểu yêu này với sự ích kỉ.

Tóm lại, các phân tích trên giúp bạn tìm hiểu nhiều hơn về tình yêu, suy ngẫm xem bản thân đang ở kiểu yêu nào, liệu nó có thật sự là tình yêu sẽ mang đến hạnh phúc hay không? Nếu đang ở kiểu tình yêu số một, bạn có thể di chuyển từ kiểu tình yêu số một đến số hai và duy trì trong tâm thức rằng kiểu tình yêu số ba là mục tiêu cần hướng đến. 

Cảm nhận cá nhân

Yêu (Being in love) là cuốn sách giúp bản thân mình thay đổi cái nhìn về tình yêu, cũng như thay đổi triết lý khi bắt đầu yêu một ai đó. Mình bắt đầu hiểu được rằng nếu bản thân không thấy hạnh phúc, vui vẻ khi ở một mình thì kể cả khi có thêm một ai khác đồng hành, hạnh phúc đó cũng chỉ là tạm bợ, hạnh phúc đến từ bản thân mình là hạnh phúc bền vững nhất. Trong tình yêu, đa số các cặp đôi thường có xu hướng sợ hãi, muốn kiểm soát, sở hữu đối phương vì nghĩ rằng nếu họ tự do mình sẽ mất họ. Nhưng với triết lý Osho hoàn toàn khác biệt, trong tình yêu bạn đừng nên sợ yêu, sợ mất người yêu mà Osho cho rằng:

“Hãy sợ cái tôi của bạn, hãy sợ lòng ham muốn của bạn, hãy sợ lòng tham của bạn, hãy sợ tính chiếm hữu của bạn, hãy sợ sự ghen tuông của bạn, nhưng đừng bao giờ sợ tình yêu. Tình yêu là thần thánh. Tình yêu giống như ánh sáng. Khi có ánh sáng, bóng tối không thể tồn tại. Khi có tình yêu, nỗi sợ không thể tồn tại”.

Tình yêu thật sự là tình yêu giúp nhau trở nên độc lập, tự do hay chính là trạng thái cô độc mà tác giả Osho đã phân tích. Chúng ta đến với thế giới này với sứ mệnh gì đi chăng nữa chúng ta cũng đều phải học hỏi,  trải nghiệm và nâng cao giá trị bản thân. Do đó, gửi đến những người đã từng yêu và đang yêu hoặc sẽ yêu, nếu bạn chọn theo lối mòn cũ, đã bao giờ bạn ngồi xuống và ngẫm nghĩ xem mình có thật là đang yêu không? Nếu câu trả lời là không, tại sao bạn không mạnh dạn trải nghiệm cách yêu mà tác giả Osho mang đến? 

--------------------------------------------------

Tóm tắt bởi: Hoàn Mỹ -  Bookademy

Hình ảnh: Thu Thảo