Tác giả: Bernard Werber (1961) là một thiên tài trong lĩnh vực viết lách, tất cả những tác phẩm ông viết ra đều có một điểm đặc trưng hướng đến tính sáng tạo trong góc nhìn và sự tỉ mỉ chi tiết. Rất nhiều những độc giả yêu thích tác phẩm của ông như: Chiếc Hôp Pandora và serie tác phẩm Kiến. Ông đặc biệt quan tâm tới các chủ đề nghiên cứu về khoa học viễn tưởng, và viết báo về các đề tài xã hội gây ảnh hưởng tới giới trẻ. Sau khi tốt nghiệp Đại học Toulouse chuyên ngành luật và Trường Báo Chí Quốc Gia Bernard trở thành phóng viên khoa học của tờ Le Nouvel Observateur. Với 15 triệu bản sách được bán ra trên toàn thế giới Bernard Werber xứng đáng là một trong những nhà văn Pháp đương đại nổi tiếng nhất. Ngoài tiểu thuyết, Bernard Werber còn được biết đến với truyện ngắn, truyện tranh, kịch và phim.

“ Trong vài giây bạn cần đọc hết 4 dòng này:

• 40 con người và 700 triệu con kiến đang được sinh ra trên Trái đất.

• 30 con người và 500 triệu con kiến đang chết đi trên Trái đất.

Con Người: Động vật có vú, kích thước dao động giữa: 1 và 2 mét. Trọng lượng: giữa 30 và 100 kilô. Thời gian mang thai của con cái : 9 tháng. Phương thức dinh dưỡng: ăn tạp. Dân số ước tính: hơn 5 tỷ cá thể.

Kiến: Côn trùng, kích thước dao động giữa : 0,01 và 3 xăngtimét. Trọng lượng : giữa 1 và 150 miligam. Đẻ trứng : tùy thích theo dự trữ tinh trùng. Phương thức dinh dưỡng: ăn tạp. Dân số ước tính có thể: hơn một tỷ tỷ cá thể.

                                                                         Edmond Wells, 

                                              Bách khoa toàn thư kiến thức tương đối và tuyệt đối.

Sự Hình Thành: Nền văn minh kiến được xây dựng như thế nào? Để hiểu được điều đó, cần phải quay ngược trở lại hàng trăm triệu năm trước, lúc mà cuộc sống đã bắt đầu phát triển trên Trái Đất.

Trong số những vật đến đầu tiên, có côn trùng.

Chúng có vẻ khó thích nghi với thế giới của mình. Nhỏ, yếu đuối, chúng là nạn nhân lý tưởng cho tất cả những kẻ ăn mồi. Để có thể duy trì sự sống, một số loài, ví dụ như châu chấu, chọn con đường sinh sản. Chúng đẻ nhiều đến mức hẳn phải còn những con sống sót.

Những loài khác, như ong vò vẽ hay ong, chọn nọc độc , trải qua nhiều thế hệ, được trang bị ngòi độc khiến chúng trở nên đáng gờm.

Những loài khác, như gián chọn cách trở thành loài không ăn được. Một tuyến đặc biệt tiết ra cho thịt nó một vị hôi đến nỗi không một ai muốn nếm.

Những loài khác, như bọ ngựa và bươm bướm đêm, chọn sự ngụy trang. Giống như cỏ hay vỏ cây, chúng trở nên vô hình trong thiên nhiên không hiếu khách.

Tuy nhiên, trong cánh rừng rậm những buổi ban đầu này, rất nhiều loài côn trùng không tìm được “ mánh “ để sống sót và buộc phải biến mất.

Trong số những con “ không được ưu đãi” này, đầu tiên là loài mối. Xuất hiện cách đây gần một trăm năm mươi triệu năm trên vỏ Trái Đất, loài ăn gỗ này không có chút cơ hội sống lâu dài. Quá nhiều loài ăn côn trùng, không đủ phương tiện tự nhiên để chống lại chúng…

Chuyện gì đã xảy đến với loài mối? 

Nhiều con bị chết và những con sống sót bị dồn vào đường cùng, đến mức mà chúng kịp tìm ra một giải pháp độc đáo:

“Không chống trả đơn độc nữa, mà tạo thành các nhóm liên kết. Sẽ khó khăn hơn cho những kẻ ăn thịt khi tấn công hai mươi con mối cùng dàn trận, thay vì một con đang cố chạy trốn. “Như thế, loài mối có lẽ đã mở ra một trong những con đường vẻ vang nhất dẫn thẳng đến tính phức tạp: tổ chức xã hội.

Loài con trùng này bắt đầu sống thành những tế bào nhỏ, đâu tiên là gia đình: tất cả tập trung quanh Mẹ đẻ trứng. Tiếp theo các gia đình trở thành làng, làng mở rộng và trở thành thành phố. Các tổ bằng cát và xi măng của chúng nhanh chóng được dựng lên trên khắp bề mặt địa cầu. 

Loài mối là những bậc thầy thông minh của đầu tiền của hành tinh chúng ta, và xã hội đầu tiên của hành tinh.

“Jonathan yêu quý của bác,

“Cháu đã tự quyết định xuống mặc kệ lời cảnh báo của bác. Vậy cháu dũng cảm hơn bác nghĩ đấy. Hoan hô. Theo bác, chỉ có một phần năm may mắn để cháu thành công. Mẹ cháu đã nói cho bác về chứng sợ bóng tối của cháu. Nếu cháu ở đây có nghĩa là cháu đã có thể, trong số những người khác, vượt qua được khiếm khuyết này của mình và ý chí của cháu được mài nhọn. Chúng ta cần điều đó.

“Cháu sẽ thấy tập hồ sơ này cuốn Bách khoa toàn thư kiến thức tương đối và tuyệt đối, mà tới ngày bác viết những dòng chữ này, có 288 chương nói về những công việc của bác. Bác mong là cháu sẽ tiếp tục chúng, chúng đáng để làm.

Điều cốt yếu của những nghiên cứu này là nền văn minh kiến. Tóm lại cháu sẽ đọc và cháu sẽ hiểu. Nhưng ban đầu bác có một lời thỉnh cầu rất quan trọng nhờ cháu. Vào thời điểm mà cháu tới được đây, bác đã không có thời gian lập các biện pháp bảo vệ ( nếu bác làm được thì cháu đã không thấy bức thư được viết như thế này ) bí mật của bác.

“Bác nhờ cháu xây dựng chúng. Bác đã bắt đầu phác thảo một số bản thiết kế, nhưng bác nghĩ là cháu có thể cải thiện những gợi ý này, bằng hiểu biết riêng của mình. Mục đích của những máy móc này rất đơn giản. Cần phải làm cho mọi người không thể thâm nhập một cách dễ dàng tới hang của bác, nhưng những người đã tới được rồi không bao giờ có thể quay trở về nữa để kể những điều họ đã nhìn thấy.

“Bác hy vọng cháu sẽ thành công, và chỗ này sẽ mang lại cho cháu sự giàu có” nhiều như nó đã cung cấp cho bản thân bác.

Nhận xét về tác phẩm 

Nội dung tác phẩm xoay quanh hệ thống xã hội của các loài động vật kích thước nhỏ. Như chúng ta cũng biết không chỉ loài kiến mà các loài côn trùng khác như ong hoặc mối đều có tính quản lý xã hội cao. Điều đó cho thấy sự thống nhất về cấu tạo của các loài côn trùng có kích thước nhỏ có một sự liên kết vô cùng chặt chẽ dựa vào tính phân cấp và liệt kê một cách cụ thể. Loài kiến chia ra các cấp độ khác nhau dựa vào cấu tạo khác nhau của mỗi con trong đàn để đưa ra sự phân bố đồng đều cho cả bầy. Dẫn đầu là kiến chúa được ví như mẹ hay hoàng hậu theo cách hiểu của con người, và tiếp theo sau lần lượt là kiến quản lý, kiến chiến binh, và đến kiến thợ đều được phân công công việc một cách rõ ràng tùy theo chức năng. Và chúng đều hợp tác với nhau vô cùng chặt chẽ dựa vào các pheromone theo cách hiểu như một loại mùi hương tiết ra để truyền dẫn thông tin và giao nhiệm vụ. Điều đó kích thích sâu bên trong hệ thần kinh trung ương và giúp chúng dễ dàng hiểu được thông tin đang được truyền dẫn và sẵn sàng hành động. Nhân vật chính trong câu chuyện khi quan sát loài kiến đã khám phá ra một thế giới thu nhỏ vô cùng sinh động và lắng đọng đầy đủ những thông tin cần thiết để mô phỏng một thế giới xã hội quản lý hệ thống cấp cao nhất dựa vào những cấu trúc đặc biệt để truyền dẫn thông tin một cách hiệu quả, từ đó cho chúng ta thấy cuộc sống của số đông con người rất dễ bị chi phối. Điểm đặc biệt là những chức năng cơ bản luôn đi kèm cấu tạo và khó có thể thay thế được hành vi. Chỉ những hành động mang tính thời điểm khó đoán định mới có khả năng thay đổi được hoạt động chính.

Xã hội của loài kiến, cũng như xã hội con người thu nhỏ luôn đem đến rất nhiều bất ngờ và những thay đổi tìm kiếm được khi quan sát loài kiến, phần nào dự báo cho chúng ta thấy về tốc độ tăng trưởng và hoạt động phát triển của con người nhanh đến mức cần phải kiểm soát bằng một hệ thống hành vi. Thực thi những hành động liên tiếp để tạo thành chu kỳ đối với mỗi người trong xã hội hiện đại trở thành một phản ứng có kết quả đạt được những mong đợi của hệ thống quản lý, những cần phải tìm hiểu những rủi ro mà chuỗi hoạt động có thể rất dễ mắc phải, để tránh những kết quả sai lầm trong suốt quá trình quan sát. Thế giới đã đưa ra rất nhiều những lời cảnh bảo về việc thử nghiệm hoặc thí nghiệm trên động vật đã đem lại những hậu quả không mong đợi xảy đến với chuỗi tiến hoá của các loài động vật có vú nói riêng và các loài linh trưởng đang bị rơi vào tầm ngắm. Rất dễ dàng để cảm nhận rằng hệ thống tự nhiên đang bị đe dọa bằng một cách khéo léo nào đó, vì khoa học và những tiến bộ đã và đang tìm cách khắc phục những khuyết điểm của con người trong việc phát triển bộ não và hệ thống thần kinh gây ảnh hưởng và mất cân bằng ở mức độ rộng dẫn đến những căn bệnh tâm lý và hình thành nên một chuỗi những phản ứng liên tiếp làm ảnh hưởng tinh thần và đời sống.

Một trong số những khuyết điểm của con người cho đến nay đó có thể là những khác biệt quá rõ về kích cỡ, điều đó phần nào gây ra những phản ứng không mấy tích của của con người, như sự phân biệt, sự đàn áp và cả sự ngăn cách giữa các cách hiểu và suy nghĩ. Điều đó nhắc lại giới hạn của tự nhiên là để bảo vệ chúng ta, hãy cùng xem lại loài kiến với kích thước nhỏ bé nhưng tưởng đối đồng đều về cấu trúc và nguyên tắc hoạt động chúng ta sẽ dễ dàng hiểu hơn sự rủi ro đến với chung ta nguyên nhân chính là do đặc điểm cá nhân quá nổi bật. Con người vẫn luôn tự hào rằng họ là giống loài duy nhất có sự khác biệt rõ nét và thể hiện tính cá nhân hoá cao. Nhưng cho tới nay điều đó gây ra nhiều vấn đề cho hệ thống quản lý trung ương, và không mấy tốt đẹp cho sự phát triển có tính thống nhất hay đồng bộ đối với những nhà quản lý. 

Bernard Werber đã đem lại cho tôi một cảm hứng mới trong việc dùng sự phân cấp để xây dựng tính cách cá nhân dựa trên số đông và thành tựu công việc. Cụ thể là hãy nghĩ rằng ngày hôm nay là của bạn, hoặc bạn được chọn để tất cả mọi thứ đều phải hướng về bạn, điều đó vô hình chung tạo ra một sức mạnh lớn và có tính xây dựng cao, mà không bị lặp lại một cách nhàm chán. Và hơn thế, những cơn sốt hay làn sóng tài chính cũng đang tham gia trò chơi này, nếu bạn để ý bạn sẽ thấy phần đông các CEO thành công là nhờ họ có một cơ hội nổi bật lên và trong suốt quá trình sau đó mọi thứ sẽ được tuân thủ theo một hệ thống nổi bật dựa vào số lượng người theo dõi, hay số giá trị gia tăng mà nó đem lại. Nghe thật là hấp dẫn phải không, khi đọc cuốn sách theo hướng nghiên cứu và khám phá về cách tổ chức hoạt động công việc, tôi đã nhận ra rằng những con kiến chăm chỉ thật sự gần như bị che giấu đi, và chọn những con kiến than vãn, dễ mắc lỗi để đưa lên và tìm ra khuyết điểm để cả đàn dễ dàng phân tích và khắc phục nó. Hi vọng là điều này cũng được áp dụng trong xã hội đối với con người một cách triệt để. Cuốn sách này thực sự hấp dẫn và bổ ích, kèm theo sự hứng thú không chút nghi ngờ về hệ thống quản lý. Để một con người có thể dễ dàng hiểu được sự kiểm soát của xã hội là cần thiết và mức độ an toàn được đặt lên trên thì cần phải dành nhiều thơi gian và thả long suy nghĩ ,rất may là bạn có thể tìm được điều đó khi đọc cuốn sách này. 

Tóm tắt bởi: Souriese  - Bookademy